ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΠΕΝΑΚΗΣ

 

  1843 -1929 

Τμήμα Πολυτελείας 64

Οι  Έλληνες της Αιγύπτου που ευδοκίμησαν όταν το βαμβάκι ήταν Βασιλιάς. 

Η παρουσία των Ελλήνων στην Αίγυπτο χρονολογείται από την αρχαιότητα.  Εντούτοις η περίοδος μεταξύ 1860 έως το 1952 ήταν αυτή η οποία ο Ελληνικός πληθυσμός αναπτύχθηκε ραγδαία κάτω από την ομπρέλα του Μεχμέτ Αλί Πασά της Αιγύπτου (Kavalali Mehmed Ali) ο οποίος ήταν Αλβανός και είχε γεννηθεί στην Καβάλα. (Ο ίδιος έφτασε στην Αίγυπτο το 1801 ως μέλος μιας μεγάλης οθωμανικής δύναμης που συγκεντρώθηκε από τα Βαλκάνια για να εκδιώξει τους Γάλλους από την Αίγυπτο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1805, ο Οθωμανός σουλτάνος τον διόρισε κυβερνήτη της Αιγύπτου, θέση την οποία κατείχε μέχρι το θάνατό του 43 χρόνια αργότερα.) (1) 

Μεχμέτ Αλί Πασάς της Αιγύπτου

Ο εκσυγχρονιστής Μεχμέτ Αλί Πασάς εστιάζει το ενδιαφέρον στο εμπόριο. Δηλαδή στο Βαμβάκι. Σύμφωνα με τον Καθηγητή Ιστορίας Alexander Kitroeff ο Μεχμέτ Αλί Πασάς είναι πανίσχυρος - πολύ πιο ισχυρός από τον Αλί Πασά των Ιωαννίνων. Γνώριζε Έλληνες εμπόρους στην Καβάλα και κάλεσε τον Μιχαήλ Τοσίτσα από το Μέτσοβο, που εμπορευόταν στην Καβάλα. Κατεβαίνει στην Αίγυπτο ο Τοσίτσας και στη συνέχεια κατεβαίνουν κι άλλοι. 'Ενας από αυτούς ο Εμμανουήλ Μπενάκης. 

Ο Εμμανουήλ Μπενάκης

Έτσι, τη δεκαετία του 1870 ο Εμμανουήλ Μπενάκης είχε γίνει ένας από τους πλουσιότερους άντρες της Αιγύπτου. Επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε μέλος της Ελληνικής Βουλής το 1910, εκλέχτηκε Δήμαρχος Αθηναίων το 1914 και ήταν ένας από τους Μεγάλους Ευεργέτες της χώρας. Σήμερα όταν εισέρχεσαι στο Μουσείο Μπενάκη επί της Βασιλίσσης Σοφίας εισέρχεσαι στην είσοδο της έπαυλης Μπενάκη το οποίο τότε ήταν ένα κοινωνικό και πολιτικό κέντρο της Αθήνας. 

Η ζωή του

Ο Εμμανουήλ γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου το 1843. Η οικογένειά του είχε ρίζες από την Καλαμάτα αλλά μεταφέρθηκαν στη Χίο με τα Ορλωφικά. Και από τη Χίο μεταφέρθηκαν στη Σύρο. Στη Σύρο ο πατέρας του, ο Αντώνιος,  είχε εταιρεία υφασμάτων και εισήγαγε προϊόντα από την Αγγλία. Όταν ολοκλήρωσε τις πρώτες του σπουδές στο νησί, ο Εμμανουήλ έφυγε να σπουδάσει στην Αγγλία. Όμως οι οικονομικές δυσχέρειες που ξεκίνησε να αντιμετωπίζει τότε η οικογένειά του, ανάγκασαν τον Εμμανουήλ Μπενάκη να επιστρέψει στην Ελλάδα. 

Σε νεαρή ηλικία 

Ως γνήσιος  επιχειρηματίας - το 1865-66 αποφάσισε να βρει την τύχη του στην Αλεξάνδρεια. Περιγράφει προς το τέλος της ζωής του τα πρώτα χρόνια στην Αλεξάνδρεια: «…Πολλές φορές εναυάγησα τελείως και έμεινα χωρίς οβολόν. Δεν έχασα όμως ποτέ το θάρρος μου. Έπαιρνα κουράγιο και ξανάρχιζα. Θυμούμαι πολλές βραδιές που περιπατούσα την νύχτα απένταρος στο Νείλο και οι κροκόδειλοι άγρια γύρω μου φώναζαν. Μου φαίνεται πως συχνά τότε πέρασε από το μυαλό μου η σκέψις πως ο θάνατος θα ήταν σωτήριος για μένα. Αλλά την κατενίκησα αυτήν την σκέψι». (2)

Ο Εμ. Μπενάκης βρήκε δουλειά σε έναν από τους μεγαλύτερους βαμβακέμπορους οίκους, τον οποίο διεύθυνε ο Χιώτης, Ιωάννης Χωρέμης. Αντιλήφθηκε ο Χωρέμης την ευφυΐα του Εμ. Μπενάκη  και τέθηκε  επικεφαλής του οίκου. Το 1870 παντρεύτηκε την κόρη του Ιωάννη Χωρέμη, Βιργινία και η επωνυμία του οίκου άλλαξε σε «Χωρέμη, Μπενάκη, Κότσικα και ΣΙΑ. 

Αίγυπτος: Η χώρα του Βαμβακιού

Ο Μεχμέτ Αλί Πασάς ήταν οξυδερκής πολιτικός και έξυπνος έμπορος. Συνειδητοποίησε τη σημασία του εμπορίου και την καθοριστική σημασία της διατήρησης της Αλεξάνδρειας ως ένα πολυσύχναστο λιμάνι. 

Προκειμένου να διατηρήσει την καλή σχέση με τους ξένους επιχειρηματίες ο Μεχμέτ Αλί Πασάς τους έδωσε προνόμια:  δεν τους φορολογούσε και οι ξένοι δεν υπόκειτο στους νόμους της Αιγύπτου. (3)

Η Αιγυπτιακή οικονομία θα εκτοξευθεί στα πρώτα  χρόνια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου (1861-1865). Ο κύριος εξαγωγέας βαμβακιού ήταν ο Αμερικανός Νότος αλλά οι Βόρειοι πολιόρκησαν τον Νότο και έκαναν ναυτικό αποκλεισμό και σταμάτησαν οι εξαγωγές. Ο αποκλεισμός ξεκίνησε το 1861. Ενώ δεν σταμάτησαν οι εξαγωγές παντελώς οι 'Άγγλοι επέλεξαν να αναζητήσουν βαμβάκι από άλλες χώρες όπου δεν θα αντιμετώπιζαν προβλήματα. 'Έτσι αυξήθηκε η παραγωγή βαμβακιού προκειμένου να ικανοποιήσουν τις Αγγλικές ανάγκες. Η τιμή του βαμβακιού έφτασε στα ύψη.   

Εκείνη την εποχή ένας Γάλλος μηχανικός Jumel  ανακάλυψε ένα είδος βαμβακιού το οποίο είναι πάρα πολύ ανθεκτικό στην κλωστοϋφαντουργία και έτσι το Αιγυπτιακό με το Ινδικό βαμβάκι έγιναν περιζήτητα. (4)

Στο κέντρο της Αθήνας έχει το γλυπτό του αγωνιστή Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ενώ στο Κάϊρο έχουν παρόμοιο γλυπτό του Ιμπραήμ Πασά, γιο του Μεχμέτ Αλί Πασά, ο οποίος είχε σταλεί το 1824 από τον πατέρα του με τον Τουρκο-Αιγυπτιακό στόλο να καταστείλει την Ελληνική Επανάσταση. Ο Ιμπραήμ πέρασε και ισοπέδωσε την Κάσο, μέρος της Κρήτης και χάθηκε σχεδόν όλη η Πελοπόννησος, και έπεσε το Μεσολόγγι. Το οξύμωρο της κατάστασης είναι ότι ο Μεχμέτ Αλή Πασάς αφήνει τους Έλληνες εμπόρους να βοηθούν την Ελληνική επανάσταση. Μάλιστα ο Ιμπραήμ έστελνε τους 'Έλληνες αιχμαλώτους στην Αίγυπτο ως σκλάβους και ο Μιχαήλ Τοσίτσας τους εξαγόραζε. Ο Μεχμέτ επέτρεπε στον Τοσίτσα να εξαγοράζει τους σκλάβους τους οποίους είχε φέρει ο γιος του από την Πελοπόννησο. 

Σχεδόν πάντα οι πατριώτες μας εργάζονταν στις επιχειρήσεις των Ελλήνων. Εξάλλου πολλοί 'Έλληνες είχαν κατέβει στην Αίγυπτο και δημιουργήθηκαν  άλλες παρεμφερείς δουλειές για τις ανάγκες της παροικίας. Επίσης πολλά Ελληνικά θέατρα και κινηματογράφοι. Οι κύριες ελληνικές εφημερίδες ήταν: Τα Γράμματα, Ταχυδρόμος και Νέα Ζωή.   Οι ποικιλίες καπνού για την παραγωγή τσιγάρων ήταν ελληνικής παραγωγής, όπως στα τσιγάρα των αδερφών Κυριαζή (μάρκα Kyriazi frères), κάποτε πρώτα σε εξαγωγές. Άνοιξαν  μπακάλικα, μάλιστα πριν αναπτυχθεί το  τραπεζικό σύστημα στην Αίγυπτο ο μπακάλης δάνειζε λεφτά με τεράστιους τόκους! Προφανώς, οι πρώτες τράπεζες δημιουργήθηκαν από Έλληνες, όπως η Τράπεζα της Αλεξάνδρειας, ή η Αγγλο-αιγυπτιακή τράπεζα (ιδιοκτησίας της οικογένειας Συναδινού) και η Γενική Τράπεζα της Αλεξανδρείας.   'Ενας άλλος λόγος που κατέβαιναν οι Έλληνες στην Αίγυπτο - ειδικά από την  Κάσο και το Καστελόριζο- ήταν γιατί ήθελαν να δουλέψουν στο κανάλι του Σουέζ.  (5) Ο εκτοπισμός των Ελλήνων από την Αίγυπτο ξεκίνησε  το 1952 κατά τη διάρκεια της Αιγυπτιακής επανάστασης του Νάσερ. Ως συνέπεια, πολλά Ελληνικά σχολεία, εκκλησίες,  και ιδρύματα σταμάτησαν να λειτουργούν. 

Το 2007 σε μια επίσημη επίσκεψη του τότε αρχηγού της κυβέρνησης  Χ. Μουμπάρακ  στις δηλώσεις του ευχαρίστησε τους Έλληνες για την μεγάλη προσφορά τους στην Αίγυπτο.

Η Αλεξάνδρεια 

Οι πλούσιοι Έλληνες δημιούργησαν την παροικία τους στην ανατολική πλευρά του Καϊρου. Προσέλαβαν προσωπικό για το μεγάλωμα των παιδιών τους,  για την εκπαίδευσή τους, για το μαγείρεμα, για την καθαριότητα και το πλύσιμο των ρούχων και για τους κήπους των επαύλεων. (6) Από τη δική μου οικογένεια η γιαγιά μου από τη Χίο εργάστηκε στην κουζίνα μιας οικογένειας της Αιγύπτου και ήταν εξαιρετική μαγείρισσα!   

Η έπαυλη της οικογένειας Μπενάκη ήταν επί της Rue Rosette. Ο Εμμανουήλ Μπενάκης μιλούσε Αγγλικά και Γαλλικά αλλά προτιμούσε να ομιλεί τα Ελληνικά. 

'Οτιδήποτε Ελληνικό ήταν άγιο και ιερό. (Πηνελόπη Δέλτα)

Μέχρι το 1902 η Ελληνική κοινότητα είχε εννέα σχολεία, δύο νοσοκομεία, δύο ορφανοτροφεία. Δημιουργήθηκε Επιμελητήριο και ο Εμμανουήλ Μπενάκης ήταν ο πρώτος Πρόεδρος του από το 1901 έως το 1911 καθώς και πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξάνδρειας. 'Ίσως από τότε απέκτησε το μικρόβιο της πολιτικής και επέστρεψε στην Ελλάδα. Διατηρούσε μια πολύ στενή σχέση με τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα.

Οι θέσεις του Εμμανουήλ Μπενάκη

Αποκαλύπτεται στην αλληλογραφία του Εμ. Μπενάκη στον Βενιζέλο οι θέσεις του για το κράτος (το 1909): Γράφει ο Μπενάκης: Δεν επεκτείνονται τα σύνορα του κράτους με έναν στρατό κι ένα ναυτικό που φτιάχνεται μέσω δανείων. 'Ένα κράτος πρέπει να αυξήσει και να βελτιώσει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του, να ελέγχει τη δημόσια διοίκηση και να αναπτύξει το πολιτικό του σύστημα. Μονάχα έτσι μπορούν να αποκτηθούν  κεφάλαια ικανά να συγκροτηθεί μια πολεμική μηχανή που θα επεκτείνει τα σύνορά του. Σε άλλο σημείο της αλληλογραφίας του κάνει κριτική στα κόμματα: Οι διαφορές κι αλλαγές και οι ανατροπές σε σχέση με ένα καθεστώς που δεν επέτρεπε τη λειτουργία ακόμα και του ίδιου του κοινοβουλευτισμού σε υγιείς βάσεις. Δεν επέτρεπε την οικονομική ανάπτυξη του κράτους, δεν επέτρεπε την ουσιαστική λειτουργία της γεωργίας. Αναφέρει ακόμα και τη λειτουργία του ταχυδρομείου και της επικοινωνίας και ακόμα τη λειτουργία των σχολείων. (7)

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Κηφισιά. Το σπίτι ένα διώροφο (διατηρητέο) νεοκλασικό κτίριο αγοράστηκε το 1912 και μεταβιβάσθηκε στην Πηνελόπη Δέλτα το 1916. Στην πίσω πλευρά του οικοπέδου βρίσκεται ακόμα το μικρό πρόκτισμα, όπου έγραφε η Πηνελόπη Δέλτα. 

Εκείνη τη χρονιά  έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές του 1910 (Αυγούστου) κατά τις οποίες εξελέγη βουλευτής Αττικής. Τον Ιανουάριο του 1911 ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του νεοσύστατου υπουργείου Γεωργίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και εν συνεχεία το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, στο οποίο παρέμεινε μέχρι τον Μάϊο του 1912.

Δημοτικές εκλογές: Η μεγάλη ανατροπή

Ο προεκλογικός αγώνας μεταξύ Σπύρου Μερκούρη και Εμμανουήλ Μπενάκη δημιούργησε ένα φαινόμενου ντομινό στα τεκταινόμενα της χώρας. 

Οι σχέσεις του Σπύρου Μερκούρη και του Βενιζέλου θα διαταραχθούν για πρώτη φορά το 1911 όταν ο Βενιζέλος πληροφορήθηκε ότι ο Μερκούρης επιδιώκει να συγκροτήσει δικό του εθνικό κόμμα. 

Έρχεται η στιγμή που ο Δήμαρχος Σπ. Μερκούρης ζητάει από τον Βενιζέλο να συνάψει δάνειο για το Δήμο και ο Βενιζέλος του είπε ΟΧΙ. Δεν θέλω με δικές μου δαπάνες να χτίσεις εσύ  το κόμμα σου.   Αντάλλαξαν βαριές κουβέντες και το 1914 ο Βενιζέλος πρότεινε στον Εμ. Μπενάκη να κατέβει υποψήφιος στο Δήμο Αθηναίων. 

Μεταξύ των δύο υποψηφίων δημιουργήθηκαν προσωπικές αντιπαραθέσεις. Ο μεν ένας, Σπ. Μερκούρης, εκπροσωπούσε τους γηγενείς, τους αυτόχθονες, τους παλαιούς Έλληνες ενώ ο Εμμανουήλ Μπενάκης εκπροσωπούσε τους άλλους - αυτούς που ήρθαν απ ΄έξω οι οποίοι είχαν καινούργιες ιδέες. Ενώ ο Σπ. Μερκούρης είχε πολύ καλές σχέσεις με το εμπορικό κόσμο κατά τη διάρκεια του 1910-1914 ο Βενιζελισμός κατάφερε να διεισδύσει στις μικροαστικές τάξεις και τις πρωτεύουσας και της χώρας γενικότερα. 

Ο Εμμανουήλ Μπενάκης, με το κόκκινο αυτοκίνητο, κερδίζει τις εκλογές.  Ο Σπύρος Μερκούρης μπορεί να μη δημιούργησε δικό του κόμμα αλλά  δημιουργήθηκε η ευκαιρία να ανασυνταχθεί το κόμμα και τον Δεκέμβριο του 1911, γίνεται μια μυστική συγκέντρωση στελεχών του Νεωτερικού κόμματος, στο σπίτι του πολιτικού Ι. Σισίνη στη Γαστούνη. Στην συγκέντρωση παρευρίσκονται οι Δημήτριος Γούναρης, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Παναγής Τσαλδάρης και Σπυρίδων Στάης. Στη συγκέντρωση γίνεται προσπάθεια να πειστεί ο Δημήτριος Γούναρης, να αναλάβει την προεδρία του νέου πολιτικού φορέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σπ. Μερκούρης ήταν  ένας από τους πρώτους που προώθησε τον Δ. Γούναρη. 

Οικία Μπενάκη

Κατά τη διάρκεια των Νοεμβριανών (1916) ο Εμμανουήλ Μπενάκης συνελήφθη, διαπομπεύθηκε και φυλακίστηκε. Ειδικότερα, στις 2 Δεκεμβρίου 1916,  η οικία, στην διασταύρωση των οδών Κουμπάρη και Βασιλίσσης Σοφίας, δέχθηκε επίθεση από σώμα επιστράτων και λεηλατήθηκε η οικία του. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του στους στρατώνες του Ιλισσού έγινε αποδέκτης βίαιων προπηλακισμών. Μετά την απελευθέρωσή του τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό, ενώ εν συνεχεία φυλακίστηκε παραμένοντας στις φυλακές Αβέρωφ για 41 ημέρες. Το 1920, μετά την ήττα των Φιλελευθέρων συνόδευσε το Ελ. Βενιζέλο στην Γαλλία, απ' όπου επέστρεψε το 1924.                

Τα τελευταία χρόνια

Συνέχισε να στηρίζει την Ελλάδα  και μετά τον θάνατό του. Η οικογένειά του στήριξε τους πρόσφυγες της Μικρασιάτικης Καταστροφής, χρηματοδότησε νοσοκομεία και ορφανοτροφεία. 'Ίδρυσαν το Κολλέγιο Αθηνών. Το 1929 ιδρύθηκε το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.  Το ΜΦΙ είναι το πρώτο ιδρυθέν ερευνητικό Ινστιτούτο της χώρας με ευρεία επιστημονική βάση σε θέματα φυτοϋγείας, φυτοπροστασίας, εκτίμησης επικινδυνότητας και ασφαλούς χρήσης γεωργικών φαρμάκων για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, ασφάλειας των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων.

Οικογένεια Εμμανουήλ Μπενάκη

Τα παιδιά των Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη: Αλεξάνδρα Αντώνιος, Πηνελόπη, Αλέξανδρος, και Αργίνη

Αργίνη Μπενάκη Σαλβάγου

Η Αργίνη το γένος Μπενάκη -αδερφή της Πηνελόπης Δέλτα- ήταν μια από τις "χωρίς κορώνα" βασίλισσες της Αλεξάνδρειας. Το ζευγάρι ζούσε σ' ένα παλάτι (στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Ρωσικό Πολιτιστικό Κέντρο) γεμάτο με αντίκες και πορσελάνες στη διασταύρωση των οδών Rue des Pharaons και Rue des Ptolémées στην ελληνική γειτονιά.

 Όταν ο βασιλιάς της Ελλάδος εγκαταστάθηκε εκεί κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου λέγεται πώς ένιωσε ότι θα δυσκολευόταν να ανταποδώσει την φιλοξενία τους στην Αθήνα: το παλάτι του ήταν λιγότερο εντυπωσιακό από το σπίτι της. Η Αργίνη πέθανε το 1973 σε ηλικία 90 χρονών.  Αντικείμενα της συλλογής της βρίσκονται στο Ισλαμικό Μουσείο στο Θησείο. (8)  

Αντώνης Μπενάκης

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και πολέμησε εναντίον των Οθωμανών το 1897 και στους Βαλκανικούς πολέμους.  'Όταν επέστρεψε ο πατέρας του στην Ελλάδα ο Αντώνης ανέλαβε την διοίκηση του οικογενειακού εμπορικού οίκου μέχρι και 1926. Κατά τη διάρκεια της ζωής του πραγματοποίησε δεκάδες δωρεές μεταξύ των οποίων αρκετές προς την ελληνική κοινότητα και τον Πανελλήνιο Σύλλογο Αλεξάνδρειας, του οποίου διετέλεσε Πρόεδρος.

Υπήρξε ένθερμος οπαδός του προσκοπισμού και ιδρυτής του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Αλεξάνδρειας καθώς και λάτρης της ιστιοπλοΐας. Για τον σκοπό αυτό ίδρυσε μαζί με άλλα μέλη της αθηναϊκής κοινωνίας τον Ναυτικό Όμιλο Ελλάδος, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος μέχρι και τον θάνατό του το 1954.

Το 1930 δώρισε τις συλλογές του στο κράτος και εργάστηκε με πάθος για να μετατρέψει σε μουσείο την πατρική οικία της οδού Κουμπάρη, η οποία επίσης παραχωρήθηκε με πρωτοβουλία του στην ελληνική πολιτεία

Πηνελόπη Δέλτα

Η Πηνελόπη ήταν το τρίτο παιδί. Ήταν ευαίσθητη, ευφάνταστη και συγγραφέας. Η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον  Φαναριώτη έμπορο Στέφανο Δέλτα το 1895. Μαζί του απέκτησε τρεις κόρες: τη Σοφία (μετέπειτα Μαυροκορδάτου), τη Βιργινία (μετέπειτα Ζάννα και γιαγιά του πρώην Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά) και την Αλεξάνδρα (μετέπειτα Παπαδοπούλου). Επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια το 1905, όπου η Πηνελόπη γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, τότε υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσά τους αναπτύχθηκε ένας μεγάλος έρωτας, η Πηνελόπη όμως δεν θέλησε να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές και την υποχρέωσή της απέναντι στον σύζυγο και τα παιδιά της. Η πλατωνική αυτή σχέση της Πηνελόπης Δέλτα με τον Δραγούμη τελείωσε το 1908, όταν αυτός συνδέθηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη.

Το 1925 εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Παρόλα αυτά συνέχισε να γράφει μέχρι που στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα κατά την οποία τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα πήρε δηλητήριο και πέθανε πέντε ημέρες αργότερα.

Προτομή Εμμανουήλ Μπενάκη,
Άγνωστος γλύπτης

Ενώ έχουν περάσει χρόνια από την ανακαίνιση δεν συμπληρώθηκε το επώνυμο στο μνημείο.

Ο Χάρτης

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

(1) Ο Μεχμέτ Αλί Πασάς και ο Ιμπραήμ μέσα από την έρευνα ενός Αιγύπτιου ιστορικού Χάλεντ Φάχμι της Βασιλικής Σιούτη. https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/o-mehmet-ali-pasas-kai-o-impraim-mesa-apo-tin-ereyna-enos-aigyptioy-istorikoy

(2)"20 Ιουνίου 1929: Σαν σήμερα πέθανε ο εθνικός ευεργέτης Εμμανουήλ Μπενάκης:

https://www.in.gr/2018/06/20/life/stories/features/20-iouniou-1929-san-simera-pethane-o-ethnikos-eyergetis-emmanouil-mpenakis/

(3), (4), και (5)  you tube https://www.youtube.com/watch?v=n1-3ynvVeyU

https://www.amna.gr/home/article/612041/I-Oikogeneia-Choremi-sto-ntokimanter-tis-ERT2-Diaspora--Paroikies--Euergesia-Apo-to-EGO-sto-EMEISrn

(6)  'Ολοι οι Έλληνες δίδασκαν Γαλλικά στα παιδιά τους (περίπου 15,000 Γάλλοι είχαν εγκατασταθεί στην Αίγυπτο). 

(7) https://www.youtube.com/watch?v=_K2koxrJEbg&list=PLdmF98ayfdci0avGGR2z9_qGjvwwM5_0Gναι  Εμμανουήλ Μπενάκης- Σπ. Μερκούρης. Ο διχασμός των αστών. 

(8) Μπορείτε να δείτε τη συλλογή της εδώ: https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/ellines-stin-aigypto-tis-mpel-epok

Άλλες πηγές:

https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/o-mehmet-ali-pasas-kai-o-impraim-mesa-apo-tin-ereyna-enos-aigyptioy-istorikoy

https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/23118-i-istoria-tou-moxamet-ali-kai-oi-sxeseis-tou-me-ton-ellinismo-tis-aiguptou

https://www.capital.gr/me-apopsi/3291264/giati-prepei-na-paradeigmatistoume-apo-ti-xio-tou-usterou-mesaiona