Christian Heinrich Siegel / Σίγκελος
1806 -1883
 |
| Σειρά E στο δεξί μέρος του Προτεσταντικού Τμήματος του Α΄ Νεκροταφείου |
Είναι αλήθεια ότι ο πρώτος δάσκαλος της γλυπτικής ο Christian Heinrich Siegel, δεν άφησε ιδιαίτερο έργο ως γλύπτης: στο Ναύπλιο ένα τεράστιο κοιμισμένο λιοντάρι και έναν τάφο στο Πρώτο Νεκροταφείο. Εντούτοις, το πνευματικό έργο του στη σχολή ήταν τεράστιο. Έδωσε τα εφόδια στους μαθητές του, στο νεοσύστατο Σχολείο των Τεχνών και απέκτησαν την επιδεξιότητα και την απαιτούμενη αισθητική της εποχής.
Οι λεπτομέρειες των πενήντα χρόνων του στην Ελλάδα είναι κάπως θολά αλλά αξίζει να ρίξουμε μια ματιά σε εκείνα τα χρόνια γιατί ήταν στα πρώτα βήματα του η. Η ζωή του ήταν μάλλον τυπική. Είχε τις δεξιότητες και την επιχειρηματικότητα που χαρακτήριζε τους νέους Ευρωπαίους, οι οποίοι ήρθαν στην Ελλάδα προκειμένου να συμμετέχουν στη ανάπτυξη της χώρας και οπωσδήποτε να εκμεταλλευτούν τις καταστάσεις και να φτιάξουν περιουσία. Όπως πολλοί καλλιτέχνες και επιχειρηματίες εκείνης της εποχής ο Seigel ασχολήθηκε και με την αρχαιολογία, την ακίνητη περιουσία και τα λατομεία. Σε αντίθεση με τους άλλους Γερμανούς επέλεξε να παραμείνει στην Ελλάδα και μετέτρεψε το επώνυμό σε Σίγκελος.
Η ζωή του
Ο Christian γεννήθηκε το 1808 στο Wandsbek το οποίο σήμερα είναι περιοχή του Αμβούργου της Γερμανίας. Μετακόμισε βόρεια προκειμένου να σπουδάσει στο Copenhagen’s Royal Danish Academy of Fine Arts. Η Ακαδημία ήταν σωστό μοντέλο του πρότυπου της καλύτερης Ακαδημίας στην Ευρώπη, το Academy of Fine Arts στο Παρίσι. Η Δανία τότε ζούσε την πολιτιστική αναγέννηση μετά από τους Ναπολεόντειους πολέμους και η σχολή έβγαλε φημισμένους γλύπτες όπως τον Herman Freund (1786-1840) και τον Bertel Thorvaldsen (1797-1838). Ο Christian θα αφομοίωνε το νεοκλασικό στυλ, το οποίο ήταν τότε στην μόδα και αυτό μετέδωσε στους μαθητές του. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μόναχο υπό τους Ludwig Michael Schwanthaler and in 1837-8 και τον Otto Sigsmund Runge.
 |
| Η σφραγίδα της Δανέζικης Ακαδημίας |
Οι Ακαδημίες της Ευρώπης και η διάχυση του Νεοκλασικισμού.
Κατάπληξη προκαλεί πόσο η αισθητική της τέχνης ανάμεσα στις ακαδημίες ήταν συνδεδεμένες και πόσο οι ιδέες ξαπλώθηκαν από το ένα κέντρο στο άλλο. Οι περισσότεροι μαθητές σπούδασαν σε διάφορες ακαδημίες δημιουργώντας έτσι ένα δίκτυο γνωριμιών το οποίο ήταν χρήσιμο για τις μετέπειτα παραγγελίες τους.
"Το νεοκλασικό γλυπτό ήταν μια από τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που ήταν μέρος των δυτικών κινημάτων που σχετίζονται με τις τέχνες της διακόσμησης, του θεάτρου, της λογοτεχνίας, της μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Η τέχνη αυτή εμπνεύστηκε από τις παραδόσεις της Ελλάδας και της Ρώμης. Οι αποκτηθείσες αρχές υποστήριζαν μια ισορροπημένη σύνθεση με ηθικές ιδέες, οι οποίες έρχονταν ενάντια στις εκκεντρικότητες της διακοσμητικής τέχνης γνωστή ως ροκοκό."
Αφροδίτη της Μήλου Η Αφροδίτη της Μήλου είναι πολύ γνωστό μαρμάρινο άγαλμα, του τέλους ελληνιστικής - αρχών ρωμαϊκής εποχής, βρέθηκε, την άνοιξη του 1820, σε αγροτική περιοχή της Μήλου.
Η νεοκλασική τέχνη ήταν εν μέρει αντίδραση στην τέχνη του ροκοκό αλλά το μεγάλο ενδιαφέρον στράφηκε σε ότι ήταν κλασσικό ειδικότερα στη γλυπτική. Έβαζαν τους μαθητές των Ευρωπαϊκών Ακαδημιών να αντιγράφουν τα νέα ευρήματα της Ιταλίας και της Ελλάδας μέχρι που έγιναν μέρος του εαυτού τους. Ο νεοκλασικισμός ήταν η τέχνη που ταίριαζε απόλυτα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, όχι μόνο γιατί ήταν διαδεδομένο στην Ευρώπη και ήταν η φυσική κληρονομιά της χώρας αλλά συνέπιπτε με τον στόχο της νέας χώρας το οποίο ήθελε να υπογραμμίσει τη σύνδεση της αρχαίας Ελλάδας με το σύγχρονο κράτος με έναν εξιδανικευμένο τρόπο.
Η Ελλάδα αποκτά Βασιλιά από την Γερμανία το 1832
Ο αγώνας των Ελλήνων για ελευθερία είχε μεγάλη επίδραση στους Ευρωπαίους όπως και η ενθρόνιση του 17χρονου Βασιλιά Όθωνα, γιος του φιλέλληνα Βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄. Τότε, η Ελλάδα παρείχε μεγάλες ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες της Βαυαρίας εφόσον είχαν τις κατάλληλες διασυνδέσεις. Και ο Siegel τις είχε. Ο καθηγητής του στο Μόναχο ήταν πρωτομάστορας του Λουδοβίκου και ο Hans Christian Hansen (1803-1883) υπήρξε συμμαθητής του Siegel.
Έτσι, όταν ο Hansen χρειάστηκε γλύπτες για το κτίριο του Γεώργιου Κατακουζηνού (επί της Μυλλέρου και Λεωνίδου στο Μεταξουργείο, στην πλατεία Αυδή) και το 1834 ο Siegel κατέφθασε στην Αθήνα (2) Ο Siegel ήταν 26 χρονών ενώ ο Hansen ήταν 5 χρόνια μεγαλύτερος. Ήταν μια χρυσή εποχή για τους αρχιτέκτονες και γλύπτες όπου πολλοί Έλληνες της διασποράς αγόρασαν γη και ανεγέρθηκαν νεοκλασικά κτίρια.
Ωστόσο, η συνεργασία μεταξύ Siegel και Hansen δεν ευοδώθηκε. Το κτίσμα του Φαναριώτη, Γεώργιου Κατακουζηνού, ο ιδιοκτήτης του κτιρίου επί της Μυλλέρου και Λεωνίδου δεν προχώρησε προς μεγάλη απογοήτευση του Hansen. Δεν προχώρησε γιατί η επιλογή του Κατακουζηνού στηριζόταν στο που θα κτιζόταν το παλάτι και οι φήμες έλεγαν ότι το παλάτι θα κτιζόταν στην Ομόνοια. Και η Ομόνοια ήταν κοντά στην Μυλλέρου αλλά δεν ήταν τόσο κοντά στο Σύνταγμα - το σημείο που τελικά επιλέχτηκε. Πραγματικά, όλοι οι πλούσιοι ήθελαν τότε οικόπεδο κοντά ή δίπλα στο παλάτι!
 |
| 1: Οδός Μυλλέρου 2: Ομόνοια, εκεί που θα κτιζόταν το παλάτι και 3: Εκεί που τελικά κτίστηκε το παλάτι. |
Ο Siegel παρέμεινε στην Αθήνα ψάχνοντας για δουλειά.
Το 1938 ο Λουδοβίκος ανέθεσε στον Siegel το έργο το οποίο σμιλεύθηκε προς τιμή των Βαυαρών στρατιωτών που πέθαναν από την επιδημία τύφου το 1833-34, ενώ υπηρετούσαν στη φρουρά του πρώτου Βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα.
 |
Ο Κοιμωμένος Λέων των Βαυαρών |
Παραπέμπει στο μνημείο γλυπτό με τίτλο: Ο "Λέοντας της Λουκέρνης", φιλοτεχνημένο από τον Bertel Thorvaldsen, προς τιμήν των Ελβετών Φρουρών που σφαγιάστηκαν από επαναστάτες στις 10 Αυγούστου του 1792 στο Ανάκτορο του Κεραμικού στο Παρίσι της Γαλλίας, κατά τη Γαλλική Επανάσταση. (Ο Αμερικανός συγγραφέας Mark Twain (1835-1910) ύμνησε το γλυπτό του θανάσιμα πληγωμένου λιονταριού χαρακτηρίζοντάς το ως "το πιο θρηνητικό και συγκινητικό κομμάτι πέτρας στον κόσμο").
 |
| Του Γλύπτη Bertel Thorvaldsen |
Το 1842 ο Siegel εργάστηκε για το παλάτι σμιλεύοντας διακοσμητικά στοιχεία ενώ ασχολήθηκε και με την Ακρόπολη. Διάφορες πηγές αναφέρουν ότι έμενε στην Μυλλέρου στο κτίσμα του Κατακουζηνού, άλλη πηγή ότι έμενε στην οδό Πειραιώς ή στην Μενάνδρου, γείτονας με την Δούκισσα Πλακεντίας- ευεργέτης της Σχολής Καλών Τεχνών. Άλλη πηγή γράφει ότι διέμενε στον κήπο της Αυστριακής Πρεσβείας - μάλλον δεν έβγαζε πολλά χρήματα...
Η Σχολή Τέχνης
Στα 41 του χρόνια, το 1847, προσλήφθηκε στη Σχολή Τέχνης στο μάθημα της γλυπτικής. Την θέση αυτή κράτησε μέχρι το 1959.
Η Σχολή είχε σκοπό να μετατρέψει τους Έλληνες μαρμαράδες τεχνίτες σε γλύπτες. Η σχολή πρωτάνοιξε το 1836 αλλά λειτουργούσε μόνο τα Σαββατοκύριακα γιατί όλοι οι μαθητές δούλευαν τις άλλες ημέρες. Από το 1840 όμως λειτουργούσε καθημερινά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τότε, ο Siegel ως καθηγητής ανακάλυψε ότι η πλειοψηφία των μαθητών του καταγόταν από την Τήνο! Οι νέοι μαθητές είχαν μεγαλώσει στων πατεράδων τους τα εργαστήρια και γνώριζαν τα βασικά της γλυπτικής. Όμως δεν είχαν ασχοληθεί με τρισδιάστατα αγάλματα, κλάδος της πλαστικής που δεν είχαν δώσει ώθηση η Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά ούτε παλαιότερα, στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Οι μαθητές του Siegel μεταξύ άλλων ήταν ο Δημήτρης και Ιωάννης Κόσσος, ο Γεώργιος και Λάζαρος Φυτάλης, Δημήτρης Φιλιππότης, και ο Λεωνίδας Δρόσης.
Μερικές προτομές της Νεοκλασικής εποχής:
 |
| Η Ψυχή του Γλύπτη Ιωάννη Κόσσου |
 |
| Η Βασίλισσα Αμαλία της Ελλάδος φιλοτεχνημένο από τους αδελφούς Φυτάλη. |
 |
| Η Βασίλισσα Αμαλία της Ελλάδος φιλοτεχνημένο από τους αδελφούς Φυτάλη το 1883 |
 |
| Προτομή της Ειρήνης Μαυροκορδάτου του Λεωνίδα Δρόση |
Στο Πρώτο Νεκροταφείο οι πρώτοι γλύπτες που έντυσαν με καθημερινά ρούχα ήταν ο Δημήτρης Φιλιππότης και ο Ιωάννης Βιτσάρης.
 |
| Τμήμα 4/64 Ανάγλυφο της Σοφίας Χέλμη. Γλύπτης Ιωάννης Βιτσάρης |
 | ||
|
 |
| Οικογενειακός τάφος του Εμμανουήλ Ευστρατίου 1882 Τμήμα 4/465. Γλύπτης Δημήτρης Φιλιππότης. |
Το Μάρμαρο
Ο Seigel είχε εντυπωσιαστεί από τα αρχαία λατομεία ή όπως τα ονόμαζαν τότε νταμάρια μερικά από τα οποία ακόμα λειτουργούσαν στην εποχή του. Τον 19ο αιώνα το μάρμαρο ήταν αντικείμενο μεγάλης εμπορικότητας: Οι αρχιτέκτονες, οι διπλωμάτες οι Φιλέλληνες και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες αποζητούσαν μια επένδυση. Ο Αρχιτέκτονας και σχεδιαστής πόλεων Σταμάτης Κλεάνθης είχε αγοράσει λατομεία στην Τήνο. Ο Seigel επένδυσε σε λατομείο της Τήνου και παρουσίασε το μάρμαρο σε Έκθεση στην Μεγάλη Βρετανία το 1851. Ο Βασιλιάς της Πρωσίας εντυπωσιάστηκε τόσο που παρήγγειλε μάρμαρο.
Κατά τα έτη 1850 και 1855 ο Seigel βρισκόταν στο εξωτερικό προωθώντας το Ελληνικό μάρμαρο.
Το 1857 ανακάλυψε εκ νέου το αρχαίο μάρμαρο - το τεφρό μαύρο μάρμαρο στη Μάνη κοντά στη Λάγια.
 |
| Το λατομείο στην Λάγια. |
Το 1859 επένδυσε σε άλλο λατομείο της Τήνου - πράσινο μάρμαρο.
 |
Τμήμα 5/116 Μαρία Δελιγιάννη. Ο γλύπτης Ιωάννης Βιτσάρης χρησιμοποίησε το πράσινο μάρμαρο της Τήνου. |
Ο Siegel στο Πρώτο Νεκροταφείο
 |
| Τμήμα 4/102 |
Το 1864 ο Siegel φιλοτέχνησε τη στήλη για την Elisabeth Werberg. Είναι ανάγλυφο και παριστάνει την πενθούσα ψυχή. Είναι αγαπημένο μοτίβο χωρίς ή με φτερά. Κρατάει μακρύ δαυλό ανάποδα συμβολίζοντας το τέλος της ζωής. Η πενθούσα ψυχή και ο δαυλός είναι σύμβολα τα οποία βλέπεις ξανά και ξανά στο Α' Νεκροταφείο. Η κουκουβάγια στα πόδια της είναι προάγγελος του θανάτου ενώ η δάφνη είναι σύμβολο της ζωής. Ο Siegel υπέγραψε ως ΣΙΓΚΕΛΟΣ. (ΑΘΗΝΗ ΕΝ ΕΡΓΟΝ ΣΙΓΕΛΟΣ)
Να σημειώσουμε εδώ ότι οι οικογένειες ανέθεταν σε γλύπτες να φιλοτεχνήσουν μνημεία. Μπορεί να μην ήταν η πρώτη επιλογή των καλλιτεχνών αλλά η αλήθεια είναι ότι ήταν ουσιαστική πηγή χρημάτων.
Ο άγγελος του Siegel μοιάζει σε έκφραση με την πενθούσα ψυχή των αδελφών Μαλακατέ.
 |
| Η οικογένεια Δαμασκηνού στο Τμήμα 1/172. Γλύπτης οι Αφοι Μαλακατέ τα ίδια μαλλιά, η ίδια πόζα χωρίς την κουκουβάγια ή την δάφνη. |
 |
| Oικογενειακός Τάφος Θ. Νέγρη Τμήμα 4/183 Γλύπτες: Οι αδελφοί Φυτάλη |
 |
| Οικογενειακός Τάφος Ανδρέα Λουριώτη, Τμήμα 14/430 |
Την ίδια εποχή περίπου ο γλύπτης Γεώργιος Βιτσάρης για την οικογένεια Κουμέλη φιλοτέχνησε ένα τελείως πρωτότυπο γλυπτό:
 |
| Ο θρηνώδης άγγελος έχει μετατραπεί το ίδιο σε σύμβολο της θλίψης. «Έθεσεν άγγελον πλάσας αυτόν ούχι κατά τον τύπον τον τετριμμένον ον συναντά τις ανά παν βήμα εν των νεκροταφείω αλλά κατά παράστασιν όλως πρωτότυπον. ΄Εθεσεν αυτόν επί πρανή ερειδόμενον επί του δεξιού ισχίου και στηρίζοντας την κεφαλήν επί της χειρός ωσεί κατελθόντα δρομαίον εξ ουρανού επί του μνημείου, όπως κλαύση.» Α. Μηλιαράκης 1893. |
Τα τελευταία χρόνια του Siegel
Η καριέρα του Siegel στην Ελλάδα μπορεί να ξεκίνησε με κοιμισμένο λιοντάρι αλλά ένα από τα τελευταία του έργα ήταν καθήμενο λιοντάρι στην Χαιρώνεια Βοιωτίας. Η κεφαλή και οι πατούσες του λιονταριού ανακαλύφθηκαν από Άγγλους ταξιδιώτες το 1818 οι οποίοι αμέσως έθαψαν τα ευρήματα προκειμένου να τα στείλουν στο Βρετανικό Μουσείο. Ευτυχώς ποτέ δεν έγινε. Υπήρξαν μερικές προσπάθειες να αναστήσουν το λιοντάρι που σε κάποιες απ΄ αυτές συμμετείχε και ο Siegel.
Το μαρμάρινο «Λιοντάρι της Χαιρώνειας» χτίστηκε κατά τον Παυσανία, από τους Θηβαίους στη μνήμη των πεσόντων ανδρών του Ιερού Λόχου που ετάφησαν στον χώρο αυτόν, μετά τη νίκη του Φίλιππου το 338 π.Χ. (Το λιοντάρι της Χαιρώνειας είναι το πιο αναγνωρίσιμο ιστορικό σύμβολο της Βοιωτίας.)
Το 1839 η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία είχε σκεφτεί να επαναφέρει το μνημείο και είχε κάνει αίτημα στον Βασιλιά Όθωνα. Η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία μάλιστα επιβεβαίωσε στον Βασιλιά ότι οι Γερμανοί θα πλήρωναν το κόστος. Ωστόσο, το 1843 μετά από την εξέγερση κατά του Βασιλιά για το Σύνταγμα οι δωρητές - θιγμένοι πλέον - αρνήθηκαν να αναλάβουν την επαναφορά του λιονταριού. Ο Φιλελληνισμός φαίνεται ότι είχε τα όριά του!
Ο Siegel υπέβαλε το σχέδιο του για επαναφορά του λιονταριού το 1856 αλλά δεν έγινε τίποτα ούτε όταν πήγε με τον γλύπτη Λάζαρο Φυτάλη. Παρά τα 70 του χρόνια ο Siegel ήταν ενεργητικός. 'Ήθελε να λάβει μέρος στην ανασκαφή της αρχαία Χαιρώνειας. Το λιοντάρι επιτέλους βρυχήθηκε το 1902.
Ο Seigel πέθανε το 1883 και το μνημείο του βρίσκεται στο τμήμα των Προτεσταντών.
Στην αναγγελία θανάτου έγραψαν για τη σχέση του με τα λατομεία της Λακωνίας και της Τήνου. Αλλά η πραγματική του συνεισφορά και κληρονομιά ήταν η διδασκαλία γλυπτικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου