Οι αδελφοί Φυτάλοι ήταν καλλιτέχνες και δάσκαλοι πλην όμως και
επιχειρηματίες που έμαθαν γρήγορα τους κανόνες του παιχνιδιού. Ίδρυσαν
σχολή, υψηλού κύρους για τους μαρμαροτεχνίτες, δούλεψαν σκληρά
και δημιούργησαν μια καλλιτεχνική κληρονομιά. Πολλά από τα
έργα τους βρίσκονται στο Πρώτο Νεκροταφείο.
Η ζωή τους
Ο Γεώργιος και ο Λάζαρος, οι δύο μεγαλύτεροι, ήταν οι γλύπτες της οικογένειας των πέντε παιδιών. Ο τρίτος αδελφός, ο Μάρκος, ήταν ζωγράφος και το τελευταίο αγόρι σπούδασε αρχιτεκτονική. Τα τέσσερα αδέλφια δούλευαν μαζί και βοηθούσε ο ένας τον άλλον τον τομέα όπου είχε ειδικευτεί. Έτσι ήταν μια κερδοφόρα επιχείρηση για την οικογένεια.
Ο Γεώργιος και ο Λάζαρος απέκτησαν την αρχική τους εξάσκηση στο εργαστήριο του πατέρα τους στην Τήνο. Το 1846, σε ηλικίες δεκαπέντε και δεκαέξι χρονών αντίστοιχα γράφτηκαν στη Σχολή Τεχνών στην Αθήνα και ταυτόχρονα γράφτηκαν στου Λεωνίδα Δρόση το εργαστήριο. Ήταν και οι δύο πολύ τυχεροί με τους δάσκαλους τους. Το 1847 ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, ένας σημαντικός αρχιτέκτονας της εποχής ο οποίος ήταν φίλος του Βασιλιά Όθωνα, και τελειόφοιτος της Accademia di San Luca διορίστηκε Επικεφαλής της Σχολής Τεχνών στην Αθήνα. Ο Καυταντζόγλου έπαιξε στη συνέχεια σπουδαίο ρόλο στην επιτυχία των Φυτάλιδων.
Ο Πρύτανης και ο Κρίστιαν Σίγκαλ, καθηγητής της γλυπτικής και προσκεκλημένος του Όθωνα ήταν νεοκλασικιστές.
Το 1851 οι νέοι γλύπτες συμμετείχαν στην Παγκόσμια Έκθεση της Τέχνης με δύο
ανάγλυφα αντίγραφα του Παρθενώνα. Πέντε χρόνια αργότερα τα δύο αδέλφια
συμμετείχαν στο Κοντοσταύλειο Διαγωνισμό που διοργανώθηκε από Χιώτη Τραπεζίτη
και μοιράστηκαν τη πρώτη θέση και κέρδισαν χίλιες δραχμές για το έργο τους με
τίτλο "Ποιμήν κρατών ερίφιον."
Με αυτά τα χρήματα άνοιξαν το εργαστήριο τους το Ανδριαντοποιείο επί της Ακαδημίας, στο κέντρο της Αθήνας. Ο Λάζαρος Φυτάλης πήγε στο Παρίσι να συνεχίσει τις σπουδές του υπό τον γλύπτη Charles Henri Joseph Cordier.
Μάλλον πιο ανεξάρτητος σαν φύση μολοντούτο τα δύο αδέλφια συνεργάστηκαν σε
πολλά γλυπτά. Για κάποια γλυπτά δεν γνωρίζουμε ποιος έκανε τι γιατί υπογράφουν
‘εκ του εργαστηρίου Φυτάλη.
Ο Γεώργιος Φυτάλης δεν ήταν μόνο καλός γλύπτης αλλά ευφυής επιχειρηματίας.
Είχε υψηλές προδιαγραφές για το νεοϊδρυθέν εργαστήριό του. Κάθε μαθητής ήταν
υποχρεωμένος να συνοδεύεται από εγγυητή ο οποίος συνυπέγραφε συμβόλαιο στον
συμβολαιογράφο. Εγγυόταν δηλαδή για τον μαθητή. Στο συμβόλαιο συμπεριλαμβανόταν
οι κανονισμοί της σχολής καθώς και οι υποχρεώσεις των μαθητών – χωρίς καμία
εξαίρεση. Ένας φίλος ή ένας συμπατριώτης, Τήνιος ακολουθούσε την ίδια
διαδικασία. Η διάρκεια της φοίτησης ήταν δύο χρόνια. Ο Γεώργιος Φυτάλης έδινε
σε κάθε μαθητή μια μικρή αποζημίωση για το φαγητό του ή για τον
ρουχισμό του.
Οι αδελφοί Φυτάλη μοίραζαν τη δουλειά στους μαθητές και εκτελούσαν τα έργα υπό την καθοδήγησή τους. Τα αδέλφια είχαν πολλές παραγγελίες για το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών. Απέκτησαν λοιπόν, τον τίτλο του ειδικού για τα επιτάφια μνημεία.
Κάποιοι γλύπτες έμεναν στο ίδιο εργαστήριο και ουδέποτε άνοιξαν δικό τους. Οι αρχάριοι χρειάζονταν πολλές ώρες- πάντα υπήρχε κάποιο μυστικό του αρχιτεχνίτη που δεν μοίραζε παρά μόνο όταν του είχε μεγάλη εμπιστοσύνη.
Έτσι δημιουργούσε μύθο γύρω από την τέχνη του. Επίσης, ένας καλός γλύπτης έπρεπε να είναι ταυτόχρονα πολύ καλός ζωγράφος. Η μια άλλη περίπτωση είναι όταν ο γλύπτης φιλοτεχνεί το γλυπτό του σε γύψο ή πηλό και οι μαθητές με την καθοδήγηση υλοποιούν το έργο σε μάρμαρο. Ένα παράδειγμα αυτής της πρακτικής είναι η Κοιμωμένη του Γιαννούλη Χαλεπά.
Το 1859 και για εννέα χρόνια ο Γεώργιος Φυτάλης ήταν Καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 1860 έγινε μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας.
 |
| Τμήμα
1/ 480, Ο Οικογενειακός τάφος του Λουριώτη το μνημείο είναι ένα από τα έργα των αδελφών Φυτάλη. |
Προσωπικά βρίσκω ότι το ανάγλυφο αυτό είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του
Νεοκλασικισμού. Νιώθεις την οδύνη καθώς και το πένθος. Το βάθος του,
οι σκιές και το φως του δημιουργούν ένα μοτίβο μοναδικό και
ιδιαίτερο.
Σήμερα κάποιοι μπορεί να διαφωνήσουν ότι ένας καλλιτέχνης που αναγκάζονται
να φιλοτεχνήσουν επιτάφια μνημεία για χρήματα σπαταλάει το ταλέντο του/της ότι
ένας γλύπτης οφείλει να αφοσιώνεται μόνο στην πραγματική τέχνη. Αλλά αυτές οι
παραγγελίες είχαν προνόμια: δεν πονοκεφαλιάζανε με τις προσφορές και τους
διαγωνισμούς, ούτε αποκτούσαν έλκος με τις προθεσμίες, δωροδοκίες και επιτροπές
χωρίς να αναφερθούν στα άρθρα των εφημερίδων για ποιο άγαλμα είναι καλύτερο και
γιατί επιλέχτηκε κ.λπ.που συνόδευαν κάθε παραγγελία του δημοσίου... Ενώ η
παραγγελία για επιτάφιο μνημείο ήταν μεταξύ του γλύπτη και του ενδιαφερόμενου
που ήθελε κάτι ιδιαίτερο για τον αγαπημένο του και πλήρωνε καλά λεφτά για αυτό.
Σε πολλές περιπτώσεις πρόσφερε και καλλιτεχνική ελευθερία και κατά κανόνα η πληρωμή ήταν εγγυημένη. Τέλος όταν μια πλούσια οικογένεια προσέγγιζε τον γλύπτη για επιτάφιο μνημείο, το γεγονός ότι ο ίδιος επιλέχτηκε αντί για κάποιον άλλον ήταν από μόνο του τιμή για τον γλύπτη. Αφού τότε τα μνημεία αυτά είχαν μεγάλη σημασία και το Πρώτο Νεκροταφείο είναι η απόδειξη!
Όταν ο φίλος του και το στήριγμα του Λύσανδρος Καυταντζόγλου πέθανε το 1860 ο Γ. Φυτάλης φιλοτέχνησε το μνημείο του. Όταν ολοκληρώθηκε το πρόπλασμα κάλεσε το κοινό στο εργαστήριο προκειμένου να το δουν. Και όταν τοποθετήθηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών πάλι προσκάλεσε το κοινό για τα αποκαλυπτήρια. (3)
Σήμερα δεν υπάρχει πλέον το μνημείο του Λύσανδρου Καυταντζόγλου.
 |
| Τμήμα
5/583 Οικογενειακός τάφος της Λαίντη Λω-
Πειρουνάκη και ο Σερ Εντουαρντ Φιτζτζεραλντ Λω και η Ελένη Γεωργίου Χατζανέστη (3) |
 |
| Τμήμα
4/183, Οικογένεια Κωνσταντίνος και Νικόλαος Νέγρης. Πολύ γοτθικό |
 |
| Το μνημείο της οικογένειας Νέγρη περιστοιχισμένο με κυπαρίσσια |
 |
| Τμήμα 1/105 Φίλιππος Κ. Πάγκαλος (1881) |
 |
Τμήμα 1/115 Οικογένεια Γιαννούλας (1890) Ο θόλος ο οποίος είναι χωρισμένο σε τέσσερα τμήματα και στο κάθε τμήμα υπάρχει γυναικείο άγαλμα τα οποία συμβολίζουν την Ελπίδα, την Αρετή,
|
 |
την Δικαιοσύνη και την Ελεημοσύνη
|
 |
Στον
ίδιο τάφο κάθεται η Μαρία Κασσιμάτη, με διακεκριμένο αέρα. Το γλυπτό έχει
φιλοτεχνηθεί από τον γλύπτη Δημήτριο Φιλιππότη |
 |
| Τμήμα 2/24 Οικογένεια Τσαρλαμπά Το οικογενειακό δένδρο τους είναι πολύ εντυπωσιακό. Μια κόρη, η Αρετή Τσαρλαμπά παντρεύτηκε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Μέσω αυτού του γάμου η οικογένεια συγγενεύει με τον ποιητή Α. Βαλαωρίτη. Ο δε Μάρκος Τσαρλαμπάς ήταν βουλευτής. |
 |
Ανδρέας
Μεταξάς, Στρατιωτικός Τμήμα 1/156
|
 |
Έργο
των Αδελφών Φυτάλη ο Νεοφύτος Βάμβας
(από
τη συλλογή του Φιλολογικού Συλλόγου
Παρνασσού)
|
 |
τμήμα 1 /123 Οίκος Φυτάλη
|
Ο Λάζαρος Φυτάλης πέθανε είκοσι εννέα χρόνια μετά τον Γεώργιο ασχολήθηκε και με αρχαιολογικές εκσκαφές. Περιέργως, το όνομά του δεν συμπεριλαμβάνεται στο μνημείο. Η πηγή του Βικιπέδια αναφέρει ότι πέθανε στο Πτωχοκομείο των Αθηνών το 1909. Μάλλον υπάρχει κάποιο ιστόρημα αλλά δεν το έχουμε ανακαλύψει ακόμα.
 |
1.
 |
| Στα αριστερά του το γύψινο πρόπλασμα. Χρειάζεται καλό μάτι. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου