ΝΙΚΟΣ Ι. ΘΕΟΦΑΝΙΔΗΣ, Ο ΕΚΔΟΤΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΡΟΜΑΝΤΣΟΥ

 

1901- 1987

Τμήμα 2/186

Μια Κυριακή πρωί περπατώντας στους ήσυχους διαδρόμους του Α΄ Νεκροταφείου Αθηνών για να βγάλω κάποιες φωτογραφίες κοντοστάθηκα όταν είδα έναν κύριο δίπλα σε έναν λευκό μαρμάρινο τάφο. Χαιρετηθήκαμε. Μάλλον τον ρώτησα αν γνωρίζει που βρίσκεται ο τάδε τάφος - τότε που ο χώρος του Α΄ Νεκροταφείου  μου ήταν ακόμα άγνωστος και με τον ενθουσιασμό της νεοφώτιστης  θα του μίλησα για το  blog μας.   

Ο κύριος αυτός κρατούσε φρέσκα ανθισμένα λουλούδια. Κοίταξα το όνομα. Εκδότης περιοδικού Ρομάντσο.  Θυμήθηκα τις στοίβες περιοδικών που είχε η γιαγιά μου στο σπίτι  στην Χίο. 

"Ήταν ο εργοδότης μου. 'Όλα τα χρόνια που δούλευα εκεί μας πρόσεχε - ούτε παιδιά του να είμαστε. 'Έτσι  έρχομαι εδώ και του αφήνω λίγα λουλούδια...δεν τον ξεχνώ," εξήγησε ο κύριος.  

Ξανακοίταξα το όνομα στον τάφο για να το συγκρατήσω: Νίκος Ι. Θεοφανίδης, Δημοσιογράφος, Εκδότης "Ρομάντσου". 

'Έχουν περάσει τουλάχιστον πέντε ή έξι χρόνια από τη συνάντηση αυτή και ενώ δεν θυμάμαι λεπτομέρειες θυμάμαι την αίσθηση που μου άφησε ο κύριος για τον εργοδότη του: εκτίμηση, ευγνωμοσύνη και αγάπη.

Ποιος λοιπόν ήταν ο Νίκος Ι. Θεοφανίδης, ο εκδότης του Ρομάντσου; Γεννήθηκε στην Κάτω Παναγιά, στο Τσεσμέ, το 1901 και ήταν περήφανος για την καταγωγή του.  Από μικρό παιδί δούλευε σε τυπογραφεία.  (Δυστυχώς δεν βρήκα στο διαδίκτυο φωτογραφία του.)

Το 1934 ο Ν. Ι. Θεοφανίδης ίδρυσε  μαζί με τον Σπύρο Λαμπαδαρίδη το περιοδικό «Ρομάντσο». (1)  Στην αρχή το περιοδικό είχε μικρό σχήμα και είχε αναγνώσματα, αλλά από το 1942 άλλαξε το σχήμα και πρόσθεσε ποικίλη ύλη, αλλά πάντα με βασικό κορμό τα αναγνώσματα. 

Το  ραδιόφωνο συστήθηκε το 1938 στην Ελλάδα και τα  πρώτα χρόνια είχαν τα καφενεία μόνο ραδιόφωνα. Τα περιοδικά λοιπόν ήταν ένα είδος διασκέδασης.

Ο προσδιορισμός κάτω από τον τίτλο του περιοδικού ήταν «εβδομαδιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης», ενώ για τις συνειδήσεις της εποχής ήταν περισσότερο ένα είδος οικογενειακού περιοδικού. (2) 

Το 1956 τυπωνόταν περίπου 11,000 φύλλα ενώ είχε έξι υπαλλήλους και μόνο μια γραφομηχανή! Τα γραφεία βρίσκονταν στην οδό Λέκκα στο κέντρο της Αθήνας.  Το περιοδικό είχε 6 δραχμές - τόσο πουλιόντουσαν και τα άλλα δύο περιοδικά που κυκλοφορούσαν τότε: Το Μπουκέτο και Ο Θησαυρός. Τότε, το περιοδικό Ο Θησαυρός -με χορηγία της Εθνικής Τράπεζας- έβγαζε 100,000 φύλλα! 

'Η του ύψους ή του βάθους

Οι αριθμοί δεν θα άλλαζαν αν δεν έπαιρνε ο Ν. Ι Θεοφανίδης το ρίσκο. Κι αν αποτύχαινε τί είχα τί έχασα θα σκέφτηκε.

Διηγείται ο Κώστας Ρομποτής, ο τότε οικονομικός Διευθυντής του περιοδικού σε μια  συνέντευξη στο LIFO: "Κάνει λοιπόν μια προ διαφήμιση ο Θεοφανίδης που έλεγε «Τι παίρνετε με ένα τρίδραχμο;», δίχως να λέει τι.

Ο Κώστας Ρομποτής με την σύζυγό του

Ο κόσμος άρχισε να αναρωτιέται τι μπορεί να είναι αυτό και μετά από λίγο καιρό αποκαλύφθηκε με καινούργια διαφήμιση ότι μπορείς να πάρεις ένα περιοδικό ποικίλης ύλης! 

Στις 4 Σεπτεμβρίου του 1956 βγήκε το πρώτο φύλλο με 3 δραχμές. "Έγινε ένα Μπάμ στην αγορά τρομερό, δεν έχει ξαναγίνει στα ελληνικά χρονικά. Εκεί που βγάζαμε 11.000 φύλλα, τυπώσαμε 50.000 και αρχίζουν απ' την επαρχία να μας τηλεγραφούν, «Στείλτε κι άλλα!». Κάναμε ανατύπωση του πρώτου φύλλου και ξαναστείλαμε. Στο δεύτερο φύλλο τυπώσαμε 80.000, στο τρίτο 100.000 και με έναν καλπασμό πωλήσεων τρομερό, φτάσαμε στα 380.000 φύλλα με ελάχιστες επιστροφές.

 "Έκανε και την εξής έξυπνη κίνηση ο Θεοφανίδης, πέραν της μείωσης της τιμής. Το έκανε καλύτερο το περιοδικό, αντί να το υποβαθμίσει. Πήρε το καλύτερο team δημοσιογράφων. Μεταξύ άλλων πήρε τον  Παύλο Παλαιολόγο (από την Κωνσταντινούπολη) για  το χρονογράφημα (που έγραφε στο Βήμα) τον Νίκο Τσιφόρο, (από την Αίγυπτο) πήρε τον σκιτσογράφο Αρχέλαο Αντώναρο και τον γελοιογράφο Βασίλη Χριστοδούλου. Επίσης συμμετείχε στο team η εξ Αιγύπτου συγγραφέας Ιωάννα Μπουκουβάλα-Αναγνώστου! (Τα βιβλία της περιέχουν σοβαρά ζητήματα όπως οι ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις, η κατάχρηση εξουσίας και σημαντικά ζητήματα για το περιβάλλον.) 

Είχε τους καλύτερους δημοσιογράφους της αγοράς, κατεβάζοντας την τιμή του περιοδικού στο μισό. Τρομερό τόλμημα." (3) 

Από τα τέλη του 1950 και πολύ περισσότερο από τη δεκαετία του 1960 το Ρομάντσο βάζει τακτικά διαφημίσεις στο περιοδικό οι οποίες απευθύνονται κυρίως σε γυναικείο κοινό. Ενώ το περιοδικό  Ο Θησαυρός έχει διαφημίσεις της Εθνικής Τράπεζας. 

Στα περίπτερα της χώρας γίνονταν προκρατήσεις ενώ ταξίδευε με αεροπλάνα, τρένα και καράβια όπου υπήρχε ελληνισμός στην δεκαετία του '60 λέει σε μια συνέντευξη ο δημοσιογράφος Γιάννης Καιροφύλας: 

"Το Ρομάντσο το διάβαζαν όλοι: Από τα λαϊκά κορίτσια μέχρι εισαγγελείς και καθηγητές πανεπιστημίου. Οι τελευταίοι μπορεί να ντρέπονταν λίγο και να το έκρυβαν μέσα στην εφημερίδα ή να είχαν ως δικαιολογία ότι το αγόραζαν για την σύζυγο τους όμως σας πληροφορώ – καθώς συνομιλούσα μαζί τους – ότι ήταν φανατικοί αναγνώστες. Και ξέρετε γιατί; Γιατί εκείνη την εποχή το Ρομάντσο είχε μαζέψει τις καλύτερες πένες στην δημοσιογραφική αγορά." 

Ένα περίπτερο εποχής

Και είχε ύλη για όλη την οικογένεια. Αστυνομικά διηγήματα, αισθηματικά, στήλες ομορφιάς και συμβουλές για το νοικοκυριό.

 Οι γελοιογραφίες  έμειναν στην ιστορία (το «Κόμμα των Βαρελοφρόνων» του Αρχέλαου Αντώναρου και ο Σπαγγοραμένος του Σ. Πολενάκη) ως και παιδικά παραμύθια.  (4) 

Το 1963 η εταιρεία του Θεοφανίδη μετακόμισε στην οδό Αναξαγόρα και έκανε μεγάλη επένδυση στα μηχανήματα.  Κάνοντας  ειδική ανακαίνιση μπήκε μια μεγάλη διώροφη μηχανή, ένα ταχυπιεστήριο που τύπωνε 30.000 16σέλιδα την ώρα! Με τα καινούργια μηχανήματα έβγαινε  το Ρομάντσο, το Πάνθεον, η Βεντέτα, η Μάσκα και το Μυστήριο, που ήταν περιοδικά του Θεοφανίδη.  

                                         

Κατά καιρούς τυπωνόταν οι εφημερίδες: Τα Νέα, Η Βραδυνή, Η Ελευθεροτυπία.  Το περιοδικό Η Ραδιοτηλεόραση πάντα τυπωνόταν στην Αναξαγόρα. Κάποτε τυπωνόταν συγχρόνως η εφημερίδα Ο Ελεύθερος Κόσμος και η εφημερίδα Ο Ριζοσπάστης. 

Το πιεστήριο είχε την ικανότητα να τυπώνει απ' τη μια πλευρά τη μια εφημερίδα κι απ' την άλλη πλευρά, την άλλη. Μόνο, αλλοίμονο τα μάτια τους δεκατέσσερα  μη γίνει το μπέρδεμα του αιώνα! 

Ωστόσο, η τεχνολογία άλλαξε, ήρθαν οι Offset μηχανές και τότε ο Θεοφανίδης αγόρασε ένα χώρο στο Μοσχάτο για το του. Ήταν τέτοιος ο καλπασμός όμως, που σε λίγο φάνηκε ότι ούτε αυτό έφτανε. Αγόρασαν και δεύτερο πολύ μεγαλύτερο εργοστάσιο, επίσης στο Μοσχάτο. 

Πιεστήριο OFFSET

Αργότερα  τα αγόρασε ο εκδότης Χρήστος Λαμπράκης.  Ο κάθε χώρος είχε σάλα 1800 τ.μ., κοντά στα δύο στρέμματα! Εκεί είχαν το βιβλιοδετείο. Ήταν το μεγαλύτερο βιβλιοδετείο των Βαλκανίων. Μπορούσε να βιβλιοδετούν περίπου 750.000 περιοδικά την εβδομάδα! 

Το χαρτί αγόραζαν από τη Φινλανδία. Αγόραζαν 6,000 τόνους το οποίο αναλογούσε σε 20 εκατομμύρια δραχμές!  Και διέθεταν περίπου  300.000 δρχ. για διαφημίσεις! 

Το τέλος του Ρομάντσου

Εντούτοις στις 10 Απριλίου του 1990  το Ρομάντσο τυπώθηκε για τελευταία φορά στα περίπτερα. Επάνω το «ΣΥΝ», όπως είχε μετονομαστεί το Ρομάντσο λίγες εβδομάδες πριν, σε μία  προσπάθεια ανανέωσης από τον τελευταίο διευθυντή Μάνο Αντώναρο, γιο του γελοιογράφου Αρχέλαου, έγραφε τεύχος 2454. Δηλαδή 2,454 εβδομάδες με μια διακοπή τα πρώτα χρόνια της κατοχής. (5)

Πολλά έχουν αλλάξει στον περιοδικό τύπο από τότε. Στη θέση των περιοδικών που ξέραμε ξεπετάγονται νέα,  εναρμονισμένα με την ψηφιακή εποχή που διανύουμε. Περιοδικά που έχουν διαφορετική παραγωγή, σχεδιασμό και φιλοσοφία, που επαναπροσδιορίζουν την εμπειρία μας σχετικά με τον τύπο. 

Είναι για ανθρώπους που ζουν και μεγαλώνουν με κοινωνικά δίκτυα όπως το instagram και το facebook και γι' αυτόν το λόγο στηρίζονται  στην εικόνα. (5) 

Εδώ και δέκα χρόνια το κτίριο του περιοδικού Ρομάντσο, επί της οδού  Αναξαγόρας  αποτελείται ταυτόχρονα από μια θερμοκοιτίδα – χώρους γραφείων δραστηριοποίησης νέων επιχειρήσεων του δημιουργικού χώρου και ένα πολιτιστικό κέντρο, ανοιχτό στο κοινό, με καθημερινό πρόγραμμα εκδηλώσεων.http://www.romantso.gr/

Υποσημειώσεις:

(1) Πρώτη φορά ψηφίζουν οι γυναίκες στις δημοτικές εκλογές.

(2) Ήταν κάποτε το «Ρομάντσο», του Νίκου Μπακουνάκη. https://www.tovima.gr/2013/12/06/culture/itan-kapote-to-romantso/ .

(3) Ένα Ρομάντσο που κρατάει 65 χρόνια, https://www.lifo.gr/now/media/ena-romantso-poy-krataei-65-hronia

(4) Ρομάντσο το θρυλικό περιοδικό των ρεκόρ 

http://www.mixanitouxronou.com.cy/categories/kinonia/romantso-to-thriliko-periodiko-ton-rekor/

(5) 5 Ελληνικά περιοδικά που αξίζει να ξεφυλλίσεις της Μαρίας Παπά. https://www.lifo.gr/culture/design/5-ellinika-periodika-poy-axizei-na-xefylliseis 

Άλλες Πηγές:

https://www.efsyn.gr/oikonomia/elliniki-oikonomia/331364_hartini-kataigida-anatimiseon-stin-agora