Η ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΗΝΙΟΙ

Η ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΗΝΙΟΙ

Υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι εξόρισαν τον Φειδία όταν τον έπιασαν να   'τσιγκουνεύεται' το χρυσό πάνω στο άγαλμα της Αθηνάς και αποφάσισαν να τον στείλουν στη Δήλο. Όμως  ο καιρός ήταν κακός και το καΐκι έριξε άγκυρα στην Τήνο. Λέγεται ότι πέρασε τα χρόνια του διδάσκοντας την γλυπτική και τα μυστικά της στους Τήνιους. Τα μαθήματα πρέπει να πήγαν καλά.  Πράγματι, από τον 18ο αιώνα η Τήνος ήταν το κέντρο  γλυπτικής στην Ελλάδα. Οι γλύπτες της είχαν μεγάλη ζήτηση παντού: στην Κωνσταντινούπολη, στη Ρουμανία, στην Οδησσό, στη Θεσσαλονίκη και στο Άγον Όρος. 

Όταν συστάθηκε η Ελλάδα ως ανεξάρτητη χώρα δεν τέθηκε καμία στιγμή  ζήτημα για τη σύνδεση της εθνικής ταυτότητας του νέου κράτους με την Αρχαία Ελλάδα. Ήταν δεδομένη και θα χρησιμοποιούσαν το μάρμαρο ως το μέσον τους. Πράγματι, σε αυτόν τον τομέα οι σύγχρονοι Έλληνες μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις χώρες της Ευρώπης του 19^ου αιώνα με την τέχνη και το ταλέντο τους.

Έτσι όταν οι κοσμοπολίτες και ετερόχθονες ήρθαν στην Αθήνα και αγόρασαν γη ήθελαν τις επαύλεις τους να είναι λαξευμένα από τους Τήνιους γλύπτες.  Ποιος θα διακοσμούσε τις προσόψεις;  τα τζάκια; τα φουρούσια, τα  παράθυρα και τις κολόνες − ποιος θα διακοσμούσε τις οροφές;  Ποιος ήταν καλύτερος από έναν Τήνιο; 

  Γλύπτες: Αφοί Μαλακατές

Όντως, το λάξευμα του μαρμάρου ήταν δεύτερη φύση για του Τήνιους.  Σίγουρα βοήθησε η Βασιλική οικογένεια η οποία υποστήριζε τους ταλαντούχους με υποτροφία. Πίστευε  ότι θα φέρουν φήμη και αναγνώριση για την Ελλάδα. Κάτι που ήθελαν και χρειάζονταν τα πρώτα χρόνια της.

Γλύπτης: ΓιαννούληςΧαλεπάς

Το 1847 ο Βασιλιάς Όθωνας διόρισε τον Βαυαρό Christian H. Siegel να διδάξει γλυπτική στη νεοσύστατη Σχολή Καλών Τεχνών. Όταν ανακάλυψε ότι η πλειοψηφία των μαθητών του ήταν από την Τήνο εξεπλάγη. Οι νέοι μαθητές είχαν μεγαλώσει στων πατεράδων τους τα εργαστήρια και γνώριζαν τα βασικά της γλυπτικής. Όμως δεν είχαν ασχοληθεί με τρισδιάστατα αγάλματα, κλάδος της πλαστικής που δεν είχαν δώσει ώθηση η Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά ούτε παλαιότερα, στη βυζαντινή Αυτοκρατορία. Σύντομα οι Τήνιοι γέμισαν την πρωτεύουσα με αγάλματα που βλέπουμε μέχρι  σήμερα. 

Γλύπτης: Δημήτρης Φιλιππότης

Οι Τήνιοι τελείωσαν εδώ τις σπουδές τους όπως και άλλοι μετανάστευσαν στην Ιταλία και στη Γερμανία όπου οι καθηγητές νεοκλασικοί γλύπτες, όπως ο  Antonio Canova, Bertel Thorvaldsen, and Lorenzo Bartolini χρησίμευσαν ως  μέντορες  της αισθητικής.

Η Αθήνα σιγά-σιγά υλοποιούσε το στόχο της – να γίνει το ‘Παρίσι του Νότου’. Η σπουδαιότερη συνεισφορά ήταν των Τήνιων για την πρωτεύουσα αλλά και για το Πρώτο Νεκροταφείο. 

Γλύπτης: Αφοι Φυτάλης

Τα έργα τους βρίσκονται σε όλα τα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας. Το Πρώτο Νεκροταφείο είναι σαν ένα δώρο για τους Αθηναίους με τα μαρμάρινα μνημεία της και εκεί οι Τήνιοι δημιούργησαν πολλά μνημεία. Οι αδελφοί Μαλακατέ, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, οι αδελφοί Φυτάλης και βεβαίως ο Δημήτρης Φιλιππότης, όλοι τους κατάγονται από το νησί της Τήνου. Ο κάθε ένας ξεπέρασε τον εαυτό του δημιουργώντας μοναδικά κομμάτια που στέκονται σήμερα σε αυτό το ένδοξο ανοικτό μουσείο της τέχνης και της ιστορίας που αργά-αργά αποκαλύπτεται καθώς προχωράς στους δρόμους του.  

Ακόμα και το δημοτικό τραγουδάκι τους αναφέρεται στην γλυπτική. 

«Εμένα το πουλάκι μου δε σπέρνει, δε θερίζει,
μόνο το μαντρακά βαστεί και μάρμαρα σκαλίζει.
Αμπέρι μου των αμπεριώ, στολίδι των παλικαριώ».

5/483 Ανάγλυφο του Τήνιου Γλύπτη Πραξιτέλη Τζανουλίνου 

Η επόμενη γενιά

Η παράδοση τους στη γλυπτική συνεχίζεται και σήμερα. Υπάρχει σχολή για τη γλυπτική , ένα εξαιρετικό μουσείο και πολλά παραδοσιακά εργαστήρια. 

Από το 2015 η Γενική Διάσκεψη της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενέκρινε την εγγραφή της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της Unesco. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην ιστοσελίδα: http://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/tinian-marble-craftsmanship-01103 .

Στον Πύργο λειτουργεί Προπαρασκευαστικό και Επαγγελματικό Σχολείο Καλών Τεχνών με σκοπό την εκμάθηση της καλλιτεχνικής μαρμαροτεχνίας. Η φοίτηση είναι δωρεάν, τριετής και τα διδασκόμενα μαθήματα είναι: μαρμαρογλυπτική, αρχιτεκτονικό σχέδιο, γλυπτική (πηλός, γύψος), ζωγραφική (σχέδιο, χρώμα) ιστορία τέχνης και έκθεση. Οι δύο πρώτοι στη βαθμολογία απόφοιτοι κάθε έτους εισάγονται χωρίς εξετάσεις στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.      

 

 

Πηγές:

http://www.tinosecret.gr/tinos/art/8-greek-categories/category/196-marmaroglyptiki

http://www.eie.gr/archaeologia/gr/chapter_more_9.aspx

http://www.fhw.gr/chronos/12/en/1833_1897/domestic_policy/language/02.html

www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/100-20.pd

http://ayla.culture.gr/?p=151 Μουσεία και Διευθύνσεις στην Τήνο

Μαρμαρογλυπτική των Κυκλάδων, ομιλία του Φλωράκη Αλέκου: https://www.blod.gr/lectures/marmaroglyptiki-ton-kykladon/