ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ

  1920    -  1994

Τμήμα Πολυτελείας,  αριθμός 66

(Ο θάνατος δεν με φοβίζει, με φοβίζει να μην με αγαπούν)

Μελίνα Μερκούρη

Η Μελίνα Μερκούρη έζησε μια ζωή που ήταν μεγαλύτερη από την ίδια τη ζωή. Είναι πασίγνωστη για τον φημισμένο ρόλο της στο Ποτέ την Κυριακή. Στην Αμερική έγινε γνωστή με την μεγάλη επιτυχία της στο Broadway με το Ilya Darling.

Βρισκόταν στη Νέα Υόρκη όταν η επιβλήθηκε με το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών η Χούντα στις 21/4/1967 γεγονός που την έφερε σε άμεση αναμέτρηση με τους συνταγματάρχες και το καθεστώς. Σε αντιπερισπασμό  της αφαίρεσαν την Ελληνική Ιθαγένεια.

Με την πτώση της χούντας, το 1974 επιστρέφει στην Ελλάδα και μπήκε στην πολιτική σκηνή με τον Ανδρέα Παπανδρέου, στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αργότερα διετέλεσε Υπουργός Πολιτισμού (1981). 

Για την Μελίνα, ήταν φυσικό επακόλουθο − μια γυναίκα που ήταν εξίσου άνετη είτε πάνω στη θεατρική σκηνή είτε βγάζοντας λόγο στη Βουλή.

Όλα ξεκίνησαν στο αγαπημένο σπίτι του παππού Σπυρίδωνα, που κατά σύμπτωση ήταν και Δήμαρχος Αθηναίων.

Η ζωή της

Η Μελίνα Αμαλία Μερκούρη γεννήθηκε μέσα σε πολιτικό περιβάλλον. Η οικογένεια της  ήταν μέρος του Αθηναϊκού  κόσμου. Ο παππούς της, της έδωσε το όνομα Μελίνα από τη λέξη μέλι και την συγχωρούσε ότι και να έκανε. Ο παππούς της μια φορά σχολίασε ότι μπορούσε να είναι ότι θέλει − μόνον αν είχε γεννηθεί αγόρι.

http://1klik-aristera.blogspot.gr/2010_03_01_archive.html

Η Μελίνα απέδειξε ότι αυτό το μέρος του αντρικού σωβινισμού ότι ήταν λάθος – με λίγη εκδίκηση. Έμαθε από μικρή ότι η μητέρα της και η γιαγιά της ‘ήξεραν’ τη θέση τους σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. Έτσι βρήκε τρόπο να δραπετεύσει από αυτήν την πραγματικότητα. Θα γινόταν ηθοποιός στο θέατρο. Ηταν μια καριέρα που οι οικογένειες της μεσαίας τάξης δεν  ήθελαν για την κόρη τους. Μπορεί αυτό να την έσπρωξε να παντρευτεί στα δεκαέξι της τον πλούσιο  Πάνο Χαροκόπου, ο οποίος ήταν πολύ μεγαλύτερός της.

Η μοναδική φωτογραφία του Πάνου Χαροκόπου που βρήκαμε

Ήταν πρόθυμος να της προσφέρει  την ελευθερία που ήθελε. Όπως έγραψε η ίδια στο βιβλίο «Ήμουν παντρεμένη. Ήμουν ελεύθερη.» Έμεινε μεταξύ τους ποια ήταν τα ανταλλάγματα. Χώρισαν αλλά έμειναν φίλοι. Πράγματι έμεινε φίλη με όλους τους πρώην της.

Μετά από τον γάμο της γράφτηκε στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου όπου σπούδασε για τρία χρόνια. Η πρώτη της επιτυχία ήταν ως Λαβίνια Μάννον στο «Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» του Ευγένιου Ο’ Νήλ. Στη συνέχεια έπαιξε στην παραγωγή του Κάρολος Κουν "Λεωφορείον ο Πόθος" που αποτέλεσε μια από τις παραστάσεις σταθμούς στην καριέρα της. Εκείνα τα χρόνια την Μελίνα την ενδιέφερε να γίνει η επόμενη Μαρίκα Κοτοπούλη παρά να ασχοληθεί με τα πολιτικά.

Τα χρόνια του Μεταξά, καθώς και  τα χρόνια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου έμεινε αλώβητη. Ούτε έγινε η αιτία να κινδυνεύσει σοβαρά κατά την Γερμανική κατοχή η Μελίνα – εάν όντως είχε σχέση με τον υποτιθέμενο εγκληματία και Γερμανό. Αυτές οι σχέσεις και εύνοιες απλώς της έδωσε την δυνατότητα να τρέφει τους ηθοποιούς – συνάδελφους.

Σοκαρίστηκε από την φρικτή εκτέλεση της συναδέλφου της Ελένη Παπαδάκη από τους κουμουνιστές. (Η Ελένη είχε κατηγορηθεί για τη συνεργασία της με την ‘κουίσλινγκ’ κυβέρνηση.)(2)

Έγινε δημοφιλής στη Γαλλία όπου έμεινε για ένα διάστημα. Το 1955 Το έργο του Μιχάλη Κακογιάννη ‘Στέλλα’ της έδωσε περισσότερη φήμη. Διακρίθηκε με τη  Χρυση Σφαίρα  καλύτερης ξένης ταινίας το 1956. Άλλωστε πως μπορούσε να μην πάει καλά; Με τον  ίδιο ως σκηνοθέτη, μουσική επενδυση του Μάνου Χατζηδάκη και να παίζει ο Τσιτσάνης και να ακούγεται η χαρακτηριστική φωνή της Μελίνας; Ήταν 35 χρονών και έκανε το ντεμπούτο της στο σινεμά.

Αγάπη που έγινες δίκοπο μαχαίρι

https://www.youtube.com/watch?v=FFyJ_YoE2Nk

Η διεθνής καριέρα της εκτοξεύτηκε όταν γνώρισε και τελικά παντρεύτηκε (1965) τον σεναριογράφο Ζυλ Ντασσέν. Το 1960  έκαναν την ταινία Ποτέ την Κυριακή, το έργο το οποίο την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο. 

Στην αυτοβιογραφία της αναφέρει ότι όταν επιβλήθηκε το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών   το 1967, αισθάνθηκε ότι έπρεπε να αντισταθεί. Όταν της αφαίρεσαν την Ιθαγένεια, εκείνη και ο Ντασσέν έντειναν τις προσπάθειες τους.  Η φημισμένη απάντηση της  στον Στυλιανό Παττακό, τον τότε Υπουργό Εσωτερικών θα έμενε στην ιστορία όπου στη συνέχεια έγινε ο τίτλος του βιβλίου της «Γεννήθηκα Ελληνίδα». Ολόκληρη η απάντησή της: «Γεννήθηκες φασίστας και θα πεθάνεις φασίστας. Εγώ γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα».

Δεν μπορείς παρά να την αγαπήσεις. Ήταν αδιόρθωτα  εγωκεντρική. Δεν μπορούσε να είναι μόνη της αλλά ήταν γενναιόδωρη και ακόμα και ως πολιτικός μιλούσε απλά με την κοινή λογική όταν οι άλλοι υπέκυπταν σε κοινοτοπίες. Η υπεράσπιση για τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα είναι μια μόνιμη παρακαταθήκη της.

Όταν πέθανε, ο σύζυγός της ίδρυσε το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη προκειμένου να συμβάλει στην προβολή και διάδοση του Ελληνικού πολιτισμού στην Ελλάδα και το εξωτερικό.  

Με τον έναν τρόπο ή τον άλλο η ζωή της άγγιξε  όλους τους Έλληνες. Ο χαρακτηρισμός της Στέλλας, μιας πανέμορφης τραγουδίστριας ήταν σαν μια αποκάλυψη για την Ελληνίδα που αναζητούσε την ελευθερία της. Υπάρχει σπίτι στην Ελλάδα όπου η φράση «Στέλλα κρατάω μαχαίρι», δεν  έχει κάποια απήχηση; Αμφιβάλλω. Είναι μια από τις καλύτερες στιγμές του κινηματογράφου.

Βλέπε: https://www.youtube.com/watch?v=CNJJntI06NY

Σε  μια εκπομπή αφιερωμένο στο Δήμο Αθηναίων η Μελίνα στεκόταν μπροστά στον οικογενειακό τάφο της στο Πρώτο Νεκροταφείο μιλώντας για την αγάπη της για την πόλη,  λέγοντας με ιδιαίτερη υπερηφάνεια ότι και η ίδια θα ταφεί εκεί, στην πόλη της, μαζί με την οικογένειά της  και θα ήταν το καλύτερο επιτάφιο που θα ήθελε.

Σε μια συνέντευξή της στην Ελληνική τηλεόραση αφού διέγνωσαν ότι είχε καρκίνο μιλούσε ασταμάτητα και κάπνιζε αρειμανίως κατά τη διάρκεια του προγράμματος – αν και τώρα ο ίδιος ο χάρος κρατούσε το μαχαίρι.

Πέθανε το 1994.

Χιλιάδες παραβρέθηκαν στην πομπή.  ΄Ενας φίλος  από την Αγγλία βλέποντας την πομπή προς το Νεκροταφείο έγραψε αργότερα ότι ήταν η πρώτη φορά που πραγματικά κατάλαβε τί είναι να είσαι Ελληνας. (3) 

See: https://www.youtube.com/watch?v=C1xBw4tt9qU

 Υποσημειώσεις

(1)   Βλέπε: http://www.mixanitouxronou.gr/melina-o-gamos-me-ton-ktimatia-charokopo-ke-o-olethrios-erotas-me-ton-mavragoriti-giadikiaroglou-stin-katochi-ti-egrapse-i-idia-gi-aftin-tin-schesi-sto-vivlio-tis/ 

(2)   Λίγοι μπόρεσαν να βγουν αλώβητοι. Η Μελίνα υποστήριξε ότι με τη βοήθεια του πατέρα της αντιστάθηκε στο τότε καθεστώς. Ο θείος της από την άλλη, ήταν συνεργάτης στον Πρωθυπουργό Ράλλη.

(3) Λεγόταν  Roy Hodges, ο οποίος υποστήριζε ότι μπορούσε να διακρίνει "σπουδαίο θέατρο"