ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΜΑΚΕΛΗΣ, Ο ΓΛΥΠΤΗΣ

1932-

 Γιάννης Παρμακέλης 

Ο Γιάννης Παρμακέλης ως γλύπτης κάθε φορά καθρεφτίζει την εποχή του. Αρχικά ενδιαφέρθηκε για τις παραδοσιακές μορφές γλυπτικής αργότερα το επίκεντρο της γλυπτικής έγινε ο άνθρωπος και στην πορεία στράφηκε σε αφαιρετικές κατευθύνσεις με τη χρήση γεωμετρικών σχημάτων και τη δημιουργία πολύχρωμων κατασκευών από βιομηχανικά υλικά.

Έτσι, επινόησε νέες φόρμες, μιας εντελώς αυτόνομης γλυπτικής έκφρασης. Ειδικότερα στα τελευταία του έργα άφησε πίσω τον κόφτη, την πρέσα και το τρυπάνι και δούλεψε με ακτίνες laser! 

Ο Παρμακέλης μιλώντας για την πορεία του λέει, «Η τέχνη συνεχώς σε πηγαίνει κάπου. Κάθε έργο το δουλεύω περισσότερο στο μυαλό μου και λιγότερο στην πράξη. Όπως εμπνεύστηκα από τη φύση, έτσι στη συνέχεια χρησιμοποίησα τα βιομηχανικά υλικά αποδίδοντας στα έργα μου το τεχνολογικό παρόν».

Η ζωή του

Ο Γιάννης Παρμακέλης γεννήθηκε το 1932 στο προάστιο Κασταμπά του Ηρακλείου της Κρήτης  αλλά κατάγεται από την Πέργαμο της Μικράς Ασίας. (1) 

Όσο θυμάται τον εαυτό του ο Παρμακέλης έκανε σχέδια και γλυπτική. Όπως λέει ο ίδιος, Γεννήθηκα γλύπτης! Το 1952 έδωσε εισαγωγικές εξετάσεις στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Σχεδίασε τότε το κεφάλι από ένα άγαλμα της θεάς Δήμητρας —κι αυτό του εξασφάλισε την είσοδό του στον κόσμο της τέχνης. Οι δάσκαλοι του μεταξύ των άλλων ήταν ο Γιάννης Μόραλης και ο Γιάννης Παππάς.

Τίτλος του Έργου: Συνύπαρξη 

 βρίσκεται στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό Διονύσου 

Από το 1961 έως το 1965 συνέχισε τις σπουδές του με υποτροφία στην Εcole des Beaux-Arts στο Παρίσι. Δάσκαλοί του ήταν οι διάσημοι γλύπτες Ossip Zadkine και ο Couturier. Οι καθηγητές του ήθελαν να μείνει στο Παρίσι, αλλά ο Παρμακέλης είχε αποφασίσει να γυρίσει στην Ελλάδα. 

Το 1974 έκανε την πρώτη έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών (2) με θέμα Μάρτυρες και θύματα —μια δημόσια καταγγελία κατά της δικτατορίας.

Η γλυπτική του τότε έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα

Δίδαξε για ένα μικρό χρονικό διάστημα στη Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήριο γλυπτικής του Γιάννη Παππά. Από το 1968 έως το 1976 δίδαξε ελεύθερο σχέδιο στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο (Δοξιάδη) στις Σχολές Διακοσμητών. Επίσης, δίδαξε γλυπτική στη σχολή ζωγραφικής Βακαλό από το 1995 έως το 1999. 

Δημόσιοι χώροι και έργα τέχνης

Ο Παρμακέλης έχει διαμορφώσει με τη γλυπτική του αρκετούς δημόσιους χώρους με συνθέσεις μνημειακών διαστάσεων, κυρίως σε χαλκό.  Όπως λέει χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του για τους δημόσιους χώρους, «Ένα σύγχρονο γλυπτό τοποθετημένο στο χώρο, στον ελεύθερο χώρο, σωστά διαμορφωμένο, είναι το φθηνότερο πολιτιστικό μέσο. Εκπέμπει μηνύματα, λειτουργεί συνεχώς και είναι προσβάσιμο σε όλους, χωρίς ωράριο και εισιτήριο, φτάνει μόνο να υπάρχει. Ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα όπου γεννήθηκε και άνθησε η γλυπτική, σε μια χώρα με το ανάλογο φως, το κατάλληλο περιβάλλον και την ανάλογη ιστορία, η γλυπτική έπρεπε να παίζει τον ρόλο της. Ένα γλυπτό στο χώρο, πολλά γλυπτά στο χώρο, είναι στην ουσία ένα Μουσείο. Το πιο φτηνό και λειτουργικό Μουσείο, όσον αφορά τη σχέση της γλυπτικής με τον άνθρωπο».

 Ο Αισχύλος στο Δήμο Ελευσίνας 1977

Τα έργα του βρίσκονται σε όλη την Κρήτη, σε όλους τους νομούς και σε όλες τις πόλεις της Κρήτης, καθώς και σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Από το νοτιότερο μέρος της Αμιρά Βιάννου – Μνημείο εκτελεσθέντων της επαρχίας Βιάννου από τους Γερμανούς της Κατοχής και καταλήγουν στη Βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Καβάλα. 

Μνημείο Μικρασιατικού Ελληνισμού  2014

Τα γλυπτό του Μικρασιατικού Ελληνισμού είναι από ορείχαλκο και αλουμίνιο, η διαμόρφωση του χώρου, μαζί με το αρχιτεκτονικό, συνθέτουν, δημιουργούν ένα σύνολο, ένα έργο τέχνης γλυπτικής, που με τη σιωπή του διαμαρτύρεται, για τα λάθη που προκάλεσαν την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Το ιστίο-πανί, συμβολίζει τη βίαιη διαφυγή μέσω της θάλασσας. 

  «Ερωτόκριτος και Αρετούσα», 

στην Πλατεία Κορνάρου, Ηράκλειο Κρήτης 

Είναι η προτομή του  Σταύρου Καλλέργη,  ένας από τους προδρόμους του σοσιαλιστικού κινήματος, στην Κρήτη. Η προτομή είναι στημένη στο χώρο του πατρικού του Καλλέργη, λίγο έξω από το Πέραμα Μυλοποτάμου νομού Ρεθύμνου.  

Η Νίκη
1968, 'Αγιος Ιωάννης, Ρέντη

Από την έκθεση του με τίτλο: Άλογα και αναβάτες 2000-2012. 

Ο Παρμακέλης είχε την επιθυμία να σχεδιάζει, να σμιλεύει διάφορα υλικά και να γεμίζει τα περιθώρια των τετραδίων του με άλογα –«το ζώο που εκείνη την εποχή ήταν σύμμαχος και φίλος μας». 

Οι πλούσιοι τόνοι του μπλε και του κόκκινου ζωντανεύουν τα σχήματα και μπορείς να αισθανθείς τη νοσταλγία και την ευαισθησία.

Ο Παρμακέλης συνέχισε με διαφορετική τεχνική και διερεύνησε την άλλη όψη του πραγματικού. Πρόκειται, όπως ο ίδιος  τονίζει, για μία έκφραση που συνδυάζει γλυπτική και χρώμα. Δούλεψε ασταμάτητα με ετερόκλητα υλικά: μέταλλο, ξύλο, αλουμίνιο, ορείχαλκο και μάρμαρο οικειοποιούμενος βασικά ελληνικά χρώματα, όπως το κόκκινο, το μπλε, το άσπρο και τους ενδιάμεσους τόνους.

 Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών

Στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών ανακαλύψαμε, προς έκπληξή μας, δύο έργα του Γιάννη Παρμακέλη.  

Ο γλύπτης δημιούργησε μια σύνθεση για τον οικογενειακό τάφο του Ανδρόπουλου, που αποτελείται από  ένα  μεταλλικό, πανύψηλο μαύρο σταυρό και ένα ανάγλυφο άγγελο.

τμήμα 14/219.  Έτος κατασκευής 1984.

Η υπογραφή του Παρμακέλη.

Το γλυπτό στον οικογενειακό τάφο του Γουλανδρή είναι από την σειρά «Μάρτυρες και Θύματα». Είναι κατασκευασμένο από ορείχαλκο και αναπαριστά μία ανδρική μορφή. Με το γλυπτό αυτό «θέλει να αποδώσει τιμές σε όλους τους άγνωστους ανθρώπους οι οποίοι χωρίς να σκεφτούν προσωπικό κόστος και θυσίες, συνέβαλαν στην πρόοδο της ανθρωπότητας». (3) 

Τμήμα Πολυτελείας αριθ. 59

O Γιάννης Παρμακέλης, αναγορεύθηκε Ακαδημαϊκός τον Νοέμβριο του 2011 από την ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα γλυπτικής που κατείχε ο δάσκαλός του στην Α.Σ.Κ.Τ., Γιάννης Παππάς. 

Σήμερα ζει στην Κρήτη. 

Ο Χάρτης

Πηγές:

https://artic.gr/h-nea-douleia-tou-gianni-parmakeli/
https://glypto.wordpress.com/
http://www.kathimerini.gr/471958/article/politismos/arxeio-politismoy/giannhs-parmakelhs-h-glyptikh-phgaze-apo-mesa-moy
http://www.academyofathens.gr/el/members/parmakelis
https://artic.gr/h-nea-douleia-tou-gianni-parmakeli/

Υποσημειώσεις:

(1) Ο ακαδημαϊκός, Άγγελος Δεληβορριάς, μιλώντας για την αποτίμηση τη γενιά του μεσοπολέμου είπε, «Ήρθε ένας καινούργιος κόσμος στην Ελλάδα. Από τη μια ήταν ένα από τα βαρύτερα τραύματα του τόπου μας, από την άλλη μεριά γονιμοποίησε εσωτερικές δυνάμεις με έναν τρόπο πραγματικά πρωτοφανή. Δηλαδή ο κόσμος που ήρθε από κει, οι πρόσφυγες και η σταδιακή ένταξη τους μέσα στην αστική κοινωνία, του Ελληνικού χώρου, είναι ένα φαινόμενο εντυπωσιακό δείγμα της Ελληνικής ιδιοφυΐας — της πνευματικής, της αισθητικής και της συναισθηματικής ιδιοφυΐας αυτού του τόπου».  Υπάρχουν πολλά παραδείγματα των ανθρώπων του μεσοπολέμου όπως π.χ. η Φρόσω Ευθυμιάδη- Μενεγάκη, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο Βασίλης Τσιτσάνης κ.α.

(2) Ο κ. Παρμακέλης έχει παρουσιάσει γλυπτά του σε πολλές ατομικές εκθέσεις και πολύ περισσότερες ομαδικές, από τις οποίες μπορούν να μνημονευθούν η 7η Πανελλήνιος του 1965, η Μπιενάλε Αλεξανδρείας, και αυτή του 1965, η Διεθνής Έκθεση Συγχρόνου Γλυπτικής στο Παρίσι, Μουσείο Ροντέν, του 1966, η 9η Πανελλήνιος του 1967 και την ίδια χρονιά η Μπιενάλε του Σάο Πάολο, το 1971 η Μπιενάλε της Βουδαπέστης, η Ομαδική στο Παρίσι στο Grand Palais το 1980, η Διεθνής Έκθεση Πλαστικών Τεχνών στο Βουκουρέστι το 1983, η αναδρομική του 1992 στην Πινακοθήκη Πιερίδη, η αναδρομική του 1994 στο Δήμο Καλαμάτας και άλλες ακόμη. Από το 1975 έχει φιλοτεχνήσει 75 μετάλλια, όπως το "Δημοκρατία σε ασήμι" και 12 μετάλλια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Επίσης, έχει τιμηθεί με 20 πρώτα και δεύτερα βραβεία σε πανελλήνιους διαγωνισμούς.

(3) Το πρωτότυπο γλυπτό βρίσκεται στο Δήμο Ν. Καζαντζάκη.