ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΙΤΣΑΡΗΣ, Ο ΓΛΥΠΤΗΣ

 1844  - 1892      

Ο Ιωάννης Βιτσάρης ήταν γέννημα θρέμμα Αθηναίος. Σπούδασε στη σχολή Καλών Τεχνών από το 1861 έως το 1864. Συνέχισε στο Μόναχο με υποτροφία όπου και διέπρεψε. Το 1878 έλαβε το πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό με θέμα τον Οδυσσέα  αναγνωριζόμενο από την Ευρύκλεια.

Γύρισε στην Αθήνα και ίδρυσε εργαστήριο γλυπτικής στην οικία του απέναντι της Ζωοδόχου Πηγής. Ωστόσο, τα γλυπτά του δεν είχαν την ίδια ανταπόκριση στην γενέτειρά του. Οι γλύπτες της εποχής ακολουθούσαν πεισματικά το νεοκλασικιστικό ρεύμα ενώ ο Βιτσάρης είχε  ήδη ενστερνιστεί το ρεύμα του ρεαλισμού επηρεασμένος από τον γλύπτη Jean Antoine Hudon (1741-1828), τον μάστορα του ρεαλισμού στην γλυπτική.

Όταν παρουσίασε το άγαλμα του ‘καθιστού άραβα’ η επιτροπή των  Ολυμπιακών Αγώνων το χαρακτήρισε ως ‘ατυχές’ ενώ αργότερα το ίδιο έργο βραβεύτηκε στη Βιέννη. Στο διαγωνισμό για το μνημείο του Λόρδου Βύρωνα έδωσε ένα τύπο ανδρός σοβαρού και σκεπτόμενου και τον έντυσε με πλούσια περιβολή. Όμως και τούτο δεν άρεσε στην επιτροπή. Το 1875 του ανατέθηκε η τοποθέτηση των αρχαίων αγαλμάτων στην ανατολική πτέρυγα του τότε αρχαιολογικού μουσείου αλλά γρήγορα παραιτήθηκε διότι διαφώνησε με τους επιτηρούντες την εργασία του ως προς την κατάλληλη θέση των αγαλμάτων και τον φωτισμό. Γενικώς δεν υπέκυπτε στην γνώμη των άλλων όταν θεωρούσε ότι είχε δίκιο. Γι'  αυτό κάποιοι τον θεωρούσαν ιδιότροπο και μόνον με την παρότρυνση των φίλων του συμμετείχε σε διαγωνισμούς.

Στα έργα του αποδίδει την αλήθεια του υποκείμενου όπως αργότερα έκανε κι ο γλύπτης Δημήτρης Φιλιππότης οι οποίοι ξέφυγαν από τα συμβατικά και τετριμμένα γλυπτά.   

Όσο λίγα και αν είναι τα έργα του Ιωάννη Βιτσάρη, ο ίδιος επέδρασε στους άλλους γλύπτες και μετέδωσε νέα ζωή σε όσους μπορούσαν να την εννοήσουν και τους ώθησε να ξεπεράσουν τον κλασικισμό. 

Στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών υπάρχουν πέντε έργα με την υπογραφή  του Ιωάννη Βιτσάρη.

Τμήμα 1/441 Ιωάννης Βούρος Ευεργέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών 

     Τμήμα 4/64 Ανάγλυφο της Σοφίας Χέλμη.   

  "Η αρραβωνιασμένη με το τριαντάφυλλο". Οικογενειακός τάφος της οικογένειας Χέλμη – Σιμονόπουλος. 

           

Τα μάτια της μιλούν.

Τμήμα  5/116 Μαρία Δελιγιάννη.  Η τοποθεσία του γλυπτού είναι μοναδική.

.Τμήμα  5/116 Ευστάθιος  Σουγδούρης

 Η σφίγγα του Βιτσάρη στη βάση του γλυπτού

         Τμήμα  1/132. Η ίδια η γυναίκα συμβολίζει τη δικαιοσύνη.  

         
Τάφος του Καθηγητή και Ευεργέτη  Παύλου Παυλόπουλου 

«ΤΩ

ΠΑΥΛΩΝ  ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΩ

ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΗΝ

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ  ΙΔΡΥΣΑΤΩ»

                         Τμήμα 5/889 Οικογενειακός τάφος του Νικολάου Κουμέλη  

Ο θρηνώδης άγγελος έχει μετατραπεί το ίδιο σε σύμβολο της θλίψης.  «Έθεσεν άγγελον πλάσας αυτόν ούχι κατά τον τύπον τον τετριμμένον  ον συναντά τις ανά παν βήμα εν των νεκροταφείω αλλά κατά παράστασιν όλως πρωτότυπον. ΄Εθεσεν αυτόν επί πρανή ερειδόμενον επί του δεξιού ισχίου και στηρίζοντας την κεφαλήν επί της χειρός ωσεί κατελθόντα δρομαίον εξ ουρανού επί του μνημείου, όπως κλαύση.» Α. Μηλιαράκης 1893.

Εκείνη την εποχή θεώρησαν το γλυπτό ιδιαίτερα τολμηρό. Ο Ιωάννης Βιτσάρης συγκρίνοντας τον ζωγράφο με τον τεχνίτη σχολίασε, «Ο τεχνίτης πρέπει αδιακόπως να μαλάσσει τον πηλόν όπως γνωρίζη, να εκφράζει ό,τι έχει εις την ψυχή του. Ο ζωγράφος έχει μίαν μόνο όψιν της εικόνας να γράψει, έχει δε βοηθόν τα χρώματα αλλ΄ ο γλύπτης έχει να παραστήσει όλας τας όψεις του σώματος γυμνού ή ενδεδυμένου επί λευκού χρώματος…». Α. Μηλιαράκης 1893.

Το Πνεύμα της Θλίψης ή ο Άγγελος 

Της οικογένειας Διονυσίου Στουπάθη, μεγαλέμπορος και ευεργέτης της Ζακύνθου.

                                             Τμήμα 1/256 Θεόδωρος Κομνηνός
 Δεν έχει την υπογραφή του Βιτσάρη αλλά ο Ιστορικός Τέχνης, Στέλιος Λυδάκης  το συμπεριλαμβάνει στα έργα του γλύπτη.


Πέθανε μόλις 48 ετών χωρίς να εκπληρωθεί ο πόθος του να δει τα έργα να στολίζουν την πλατεία της Αθήνας. 'Έλεγε, 'Θα νομίζουν οι ξένοι καλλιτέχνες που επισκέπτονται την Ελλάδα  ότι η γλυπτική βρίσκεται στη πρώτη ανέλιξή της.

Πηγές

1. Α. Μηλιαράκης, «Ιωάννης Βιτσάρης, γλύπτης», Εικονογραφημένη Εστία, Ιανουάριος-Ιούνιος 1893, σ. 211-214 hestia00unkngoog%20(1).pdf .

2.Περισσότερα για τον Jean Antoine Hudon στo podcast:   http://www.thesculptorsfuneral.com/