ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ ΣΕΡΠΙΕΡΗΣ

Γεννήθηκε το 1832 Ρίμινι  - Απεβίωσε το 1897  Αθήνα

Τμήμα  1/271 

Ο Σερπιέρης ήταν ο πρώτος μεγαλοεπιχειρηματίας στην Ελλάδα επενδύοντας 15 εκατομμύρια δραχμές.  Δαιμονοποιήθηκε για το  ορυχείο  του στο Λαύριο τα ίδια ορυχία που είχαν κάνει την αρχαία Αθήνα οικονομική δύναμη. (1) Οι πολιτικοί της Βουλής, με πρωταγωνιστή τον Ε. Δεληγεώργη  δημιούργησαν ΄ατζέντα΄  με θέμα το  Λαύριο.  Το λεγόμενο Λαυρεωτικό ζήτημα στην πορεία του δημιούργησε στους Έλληνες προσδοκίες μυθικές  και προκάλεσε πολιτική αστάθεια. Οι δε δημοσιογράφοι γέμισαν τις εφημερίδες τους  με ατέλειωτα άρθρα και αναλύσεις ενώ κάποια μερίδα του τύπου δημιούργησε την αίσθηση ότι το Λαύριο θα πλούτιζε μια για πάντα τον κάθε Έλληνα  αν παρέμενε Ελληνική ιδιοκτησία.

Η ζωή του

Ήταν  το πρώτο παιδί της οικογένειας Ενρίκου Σερπιερή. Πατέρας και γιος ασχολήθηκαν με μεταλλευτικές επιχειρήσεις. Παντρεύτηκε με την Clemence Leboyl, μέσω της οποίας συνδέθηκε με την τράπεζα Roux Fraissinet και Σία. Με μια σειρά από γεγονότα, εντόπισε τη σημασία των μεταλλείων του Λαυρίου. Ο Ιωάννης μετακόμισε αρχικά στη Μασσαλία και αργότερα ήρθε στην Ελλάδα. (2) Το 1864 ίδρυσε την εταιρεία Roux - Serpieri - Fressynet C. για να εκμεταλλευθεί μεταλλεύματα αργυρούχου μολύβδου (αλλά και τα υπολείμματα από τις αρχαίες εξορύξεις) στο Λαύριο.

Το μεταλλουργικό Κέντρο  της Ελλάδος 

Η Γαλλική εταιρία  ήταν μία από της σημαντικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα. Δημιούργησε μια σειρά από εγκαταστάσεις- τριάντα εννέα πέτρινα κτίρια- που κάλυπταν διαφορετικούς τομείς όπως: μεταλλοπλυσία, φούρνοι επιπλεύσεις, ενεργειακοί σταθμοί, χημεία μηχανουργεία, αποθήκες υλικών, ορυχεία, πηγάδια, σιδηρόδρομος, τοπικό δίκτυο τραίνων. Το 1867 απασχολούσε 1,200 εργάτες. Η παραχώρηση του Ελληνικού κράτους συμπεριλάμβανε το δικαίωμα στην εκμετάλλευση των εκβολάδων της αρχαιότητας- ή τουλάχιστον έτσι πίστευε ο Σερπιέρη.

Το Λαυρεωτικό ζήτημα  και  η φημολογία για την αξία των εκβολάδων

Το όλο  ζήτημα προέκυψε όταν η κυβέρνηση Κουμουνδούρου ύστερα από πίεση της αντιπολίτευσης και ειδικότερα του Ε. Δεληγεώργη αμφισβήτησε το δικαίωμα της εταιρείας στην εκμετάλλευση των εκβολάδων, που γίνονταν στην  αρχαία Ελλάδα και υπήρχαν στην επιφάνεια του εδάφους, ψηφίζοντας μάλιστα και σχετικό νόμο (Ν.  αριθ. 920-3/1871).

Η εταιρεία αρνήθηκε να σταματήσει την εκμετάλλευση των εκβολάδων ζητώντας παράλληλα την μεσολάβηση των γαλλικών και ιταλικών κυβερνήσεων. Οι τελευταίοι επενέβησαν υπέρ των συμφερόντων της εταιρείας απαιτώντας αποζημίωση. Με αποτέλεσμα οι σχέσεις Ελλάδας και Γαλλίας καθώς και Ελλάδας  Ευρώπης να δηλητηριαστούν.   

Μάλιστα η Γαλλική κυβέρνηση  α) άφησε κενή τη θέση του Πρέσβη της Γαλλίας στην Ελλάδα  και β) ψήφισε νέο νόμο με τον οποίον επέβαλλε δασμούς  σε εμπορεύματα που εισήγοντο στη χώρα και τα οποία μετέφεραν πλοία με ξένη σημαία από τρίτες χώρες. Οι νέοι δασμοί επιβάρυναν κυρίως τα σιτηρά  που μετέφεραν πλοία με Ελληνική σημαία από τη Ρωσία, Ρουμανία και την Αίγυπτο με προορισμό τη Μασσαλία.

Επίσης, προκλήθηκε πολιτική κρίση με συχνές παραιτήσεις των κυβερνήσεων Κουμουνδούρου, Ζαϊμη και Βούλγαρη. Μετά την αποπομπή και της κυβέρνησης Βούλγαρη, πρωθυπουργός διορίστηκε ο Ε. Δεληγεώργης.

Επαμ. Δεληγεώργης

Η λύση

Ο Βασιλιάς  ζήτησε από τον Ανδρέα Συγγρό, ως πληρεξούσιος της Τράπεζας Κωνσταντινουπόλεως, να έρθει  σε συμφωνία με τον Σερπιέρη. Το Φεβρουάριο του 1873 υπογράφηκε η συμφωνία μεταβίβασης των μεταλλείων σε νεοσυσταθείσα εταιρεία με την επωνυμία Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου. (3) Ο  Σερπιέρη δεν έμεινε με άδεια χέρια. 'Ίδρυσε νέα εταιρεία, την Γαλλο-Ελληνική εταιρεία, "Ορυχεία του Καμαριζα". 

Μετοχή του 1873 της εταιρείας Τα Μεταλλουργεία του Λαυρίου

Σχεδόν αμέσως η εταιρεία εξέδωσε μετοχές ονομαστικής αξίας 200 φράγκων. Η φημολογία γύρω από τα τεράστια αποθέματα του Λαυρίου καθώς και η στήριξη των τραπεζών προς την εταιρεία οδήγησαν χιλιάδες Έλληνες, να αγοράσουν τις μετοχές εκτοξεύοντας συνεχώς την τιμή τους. Με την πάροδο του χρόνου οι προσδοκίες εξαντλήθηκαν με συνέπεια η τιμή της μετοχής να καταγράψει ραγδαία πτώση. Στις αρχές Φεβρουαρίου το1874 παραιτήθηκε ο   Ε. Δεληγεώργης ο οποίος θεωρήθηκε υπεύθυνος.

Το Μέγαρο του Σερπιέρη επί της Πανεπιστημίου

Το Μέγαρο του Σερπιέρη κτίστηκε  τη περίοδο 1880 και 1884, από το στρατιωτικό μηχανικό Αναστάσιο Θεοφιλά. Το 1929 αγοράστηκε από την Αγροτική Τράπεζα.

΄Αγαλμα του Ι. Σερπιέρη. Γλύπτης Γ. Βρούτος/ 1899 

Έβγαλαν το όνομά του σε ένα σπάνιο μπλε ένυδρο θειικό μέταλλο: Σερπιερίτη

Γλύπτης: Georges Lemaire 

Μόνο πρόσφατα ανακαλύψαμε την υπογραφή του χαράκτη. Βρίσκεται  πάνω και δεξιά στο ανάγλυφο  γλυπτό του οικογενειακού τάφου. Ονομαζόταν  Georges Lemaire  και ήταν Γάλλος γλύπτης και χαράκτης.

Ο οικογενειακός τάφος είναι από τα πιο περιποιημένα στο Πρώτο Νεκροταφείο.

Χάρτης

Υποσημειώσεις

1   (1)  Ο Σερπιέρη χρησιμοποιούσε σύγχρονες μεθόδους για την επεξεργασία των εκβολάδων  που είχαν μείνει από την αρχαιότητα.

(2) Κάποιοι λένε ότι  ο Σερπιέρη είδε τα ερματικά ύδατα από καράβι που είχε φορτώσει στο λιμάνι του Λαυρίου και κατάλαβε ότι ήταν ανθρακικό ψευδαργυρός . Επίσης γνώριζε για την σχετική έκθεση που είχε εκπονηθεί από τον μεταλλουργό Κορδέλα, ο οποίος είχε γράψει ότι το ορυχείο του Λαυρίου έχει προοπτική.

Η οικογένεια Κορδέλλα 

(3) Οι Σιδηρόδρομοι Αττικής κατασκευάσθηκαν με χρηματοδότηση της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων Λαυρίου το 1885.

 Πηγές 

1. Παπαδοπούλου Ελίζα Κριτική μιας αναστήλωσης: Μέγαρο Σερπιέρη και Πανεπιστημίου Εδουάρδου Λω http://library.tee.gr/digital/techr/2004/techr_2004_ii_1_2_49.pdf

2. Κακούρη Αθηνά,  "Ο Χαρταετός" Εστία
3. Σύμφωνα με το βιβλίο  Entrepreneurship and Growth: an International Historical Perspective (σελ.54).  Η δικαστική υπόθεση εναντίον του Σερπιερή  και η φούσκα του Λαύριου λειτούργησε ως τροχοπέδη για τις επενδύσεις στην αναπτυσσόμενη Ελλάδα. 
4. Αφιέρωμα Καθημερινή (Επτά Ημέρες)