ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΟΜΠΡΟΣ, Ο ΓΛΥΠΤΗΣ

1889 -1974

Όπως οι περισσότεροι γλύπτες της Ελλάδας έτσι και ο Μιχάλης Τόμπρος μεγάλωσε μέσα στο εργαστήριο του πατέρα του. Ήταν τολμηρός, εργατικός και πρωτοπόρος με έντονο και λαμπερό βλέμμα. Οι εμπειρίες της ζωής του έγιναν οι αιτίες  που ο Τόμπρος έγραψε ιστορία στην τέχνη: 'Χάραξε με δύναμη και βεβαιότητα ένα καινούργιο δικό του δρόμο στη νεοελληνική μα και στην παγκόσμια γλυπτική.' Ήταν ο πρώτος εκδότης καλλιτεχνικού εικονογραφημένου περιοδικού στην Ελλάδα. Απέκτησε διεθνής φήμη ως γλύπτης και οι φοιτητές του υποστήριζαν ότι ήταν πραγματικός δάσκαλος: τους άνοιξε πόρτες  και δεν επέβαλε ποτέ συνταγές  ή δογματικές αρχές.

Η ζωή του

Ο Τόμπρος γράφτηκε στην Σχολή των Τεχνών όταν ήταν 14 ετών και ήταν μαθητής του μεγάλου γλύπτη, Γιώργου Βρούτου. Κάτω από τη μαθητεία του Βρούτου ο Τόμπρος έμαθε την αρμονία των αναλογιών του σώματος και πως  να βλέπει  με τα μάτια του καλλιτέχνη. 

Ο Τόμπρος έμαθε σχέδιο  από τον  Γερανιώτη, τον Καλλούδη και τον Ιακωβίδη τους πιο  μεγάλους ζωγράφους της εποχής του. Συμμαθητές του ήταν ο Γεώργιος Μπουζιάνης, Δημήτρης Γαλάνης και ο Άγγελος Θεοδωρόπουλος. Οι τρεις άντρες που άλλαξαν το χάρτη της νεοελληνικής τέχνης.

Το 1909 υπηρέτησε στο στρατό. Στα 23 του άνοιξε δικό του εργαστήριο. Δύο χρόνια αργότερα συμμετείχε σε διαγωνισμό του κληροδοτήματος Γ. Αβέρωφ και κέρδισε την υποτροφία και γράφτηκε στο Academie Juliane School στο Παρίσι με τους καθηγητές L. H. Bouchard και P. M. Landowski. Επέστρεψε στην Ελλάδα με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και όπως είπε και ο ίδιος ‘από την Ακαδημία Ζουλιέν βρέθηκα σε στάβλο μουλαριών και αντί να κρατώ μαντρακά χρησιμοποιώ φτυάρι. (1)

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος  του ζήτησε να αντιγράψει την Νίκη του Παιωνίου (στο 1/3 του πραγματικού μεγέθους) προκειμένου να το χαρίσει στον Louis Franchet D’Esperery Γάλλο Στρατηγό των Συμμαχικών Δυνάμεων.

Βρίσκεται το γύψινο μοντέλο της Νίκης στο μουσείο της Ολυμπίας

Την ίδια χρονιά και μετά από δύο διαγωνισμούς διορίστηκε έκτακτος καθηγητής στην έδρα της Πλαστικής. Επίσης, ανέλαβε τη δημιουργία χάλκινου ανδριάντα του Κωνσταντίνου Κανάρη για τη Χίο.

Το 1923 παραιτείται από το Πανεπιστήμιο διότι διαφώνησε με την ίδρυση του πολεμικού μουσείου. Επέστρεψε στο Παρίσι. Γνώρισε μεγάλους καλλιτέχνες όπως τον George Braque, και τον Picasso και πειραματίστηκε με τον κυβισμό  και αρνήθηκε τον ακαδημαϊσμό και ρεαλισμό.

Οι κριτικοί άρχισαν να προσέχουν τη δουλειά του και τον συνέκριναν με τον γλύπτη C A. Maillol (1861-1944). 

Η Χορεύτρια (1927) 

Μάσκα 1928

www.academia.edu

 ‘Οι δύο φίλες’ 1929

Το ξωτικό, 1955, Μπρούντζος  

Το 1928 κυκλοφόρησε το περιοδικό του ο ‘20^ος Αιώνας’. Ήταν το πρώτο εικονογραφημένο περιοδικό στην Ελλάδα και κάλυπτε μεγάλη γκάμα διεθνών θεμάτων κριτικές, και συνεντεύξεις από καλλιτέχνες και διανοούμενους όπως οι Le Corbusier, Fernand Leger, Christian Zervos, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και Ζαχαρίας Παπαντωνίου.   

www.enandr.gr

Μέσω του περιοδικού ο Τόμπρος αναφερόταν και στις προσωπικές του αντιλήψεις για την τέχνη. Σε ένα τεύχος ο Τόμπρος έγραψε: Δεν μπορούμε κάθε τι νατουραλιστικό με γνώμονα τον αρχαϊσμό μας να το βαπτίζουμε μεγάλη τέχνη. Αυτό θα φανέρωνε μόνο τον τοπικισμό και την άγνοια μας.» (2)

Το 1938, επί Μεταξά, (3) του δόθηκε εκ νέου η θέση του καθηγητή στο πανεπιστήμιο. Ο ρόλος του ήταν καθοριστικός για την ανάπτυξη της γλυπτικής. Σαν δάσκαλος μπορούσε να μεταδίδει στους νέους τη φλόγα και την ανάγκη της ελεύθερης αναζήτησης, να τους εξάπτει το ενδιαφέρον με τις αναλύσεις του...

Το 1949 ο Τόμπρος δημιούργησε το έμβλημα του Δήμου Αθηναίων που χρησιμοποιείται και σήμερα.

Γλυπτά του Μιχάλη Τόμπρου έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις είτε ομαδικές είτε μόνος του συμπεριλαμβανομένων και   Salon des Artistes Francais, Salon des Tuileries Salon des Independents  στο Παρίσι, το έτος 1937, στη Διεθνή Έκθεση Τέχνης κα Τεχνικής του Παρισιού, βραβεύεται με το μεγάλο βραβείο (GRAND PRIX) (1934, 1938 and 1956)  και στο Sao Paulo Art Biennial  (1955). Βραβεύτηκε το 1925, 1937 (GRAND PRIX)  και το 1971 το Gold Medal Florence Biennale. Το 1967 η Ακαδημία Αθηνών του απονέμει το Αριστείον Καλών Τεχνών.

Ο Μιχάλης Τόμπρος στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών

Στο Πρώτο Νεκροταφείο τα μνημειακά έργα έχουν  ανατεθεί από τις  οικογένειες.

Τμήμα 4/390   Οικογένεια Ιωάννου Βούκρα (1917)  

Η  Αθηναϊκή  κουκουβάγια φαίνεται ενοχλημένη από το Χριστιανικό memento mori (θυμήσου το θάνατο) που βρίσκεται κάτω από τα νύχια του!

            Τμήμα Πολυτελείας Οικογένεια Δ. Μάντακα – Tρία αδέλφια (1935)

Τμήμα Πολυτελείας # 8 Οικογενειακός Τάφος Αναστασιάδη (1938) 

Τμήμα Πολυτελείας #67  Ανάγλυφο των αδελφών Νικολόπουλος: 

Δημήτρης Σπύρος και Ιωάννης Τα τρία αδέλφια πέθαναν την ίδια χρονιά. (1939)

Οικογενειακός τάφος Γεώργιος Δ. Γράτσος στο Τμήμα Πολυτελείας

Εργαστήριο Μιχ. Τόμπρου  

Ρ. Δαγκλής Τμήμα 4/459 (μετά από το 1925)

Οικογενειακός τάφος Α. Μεντζοπούλου  

Για τον οικογενειακό τάφο  του ο Τόμπρος διάλεξε την «Πεπλοφόρο Καθήμενη Γυναίκα», μια ελεύθερη σύνθεση που φιλοτέχνησε ο ίδιος το 1929. Το 1971 το επανέλαβε σε μάρμαρο. (Βρίσκεται σχεδόν δίπλα στον τάφο του Θ. Κολοκοτρώνη) 

Τμήμα 4/201 Πεπλοφόρος καθήμενη Γυναίκα

Από άλλη οπτική γωνία. Στο βάθος φαίνονται τα ανάγλυφα των γονιών του που φιλοτέχνησε το 1917.

Χάρτης

Πηγές

http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/7909#page/1/mode/2up του Δημήτρη Παυλόπουλου

http://www.enandro.gr/politismos/1278-20.html 

Υποσημειώσεις

(1)  Φώτος Γιοφύλλης  του Δημήτρη Παυλόπουλου http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/7909#page/1/mode/2up

(2)  http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/7909#page/1/mode/2up

(3)  Στο Πολεμικό Μουσείο υπάρχει προτομή του Ι. Μεταξά (1941)  που φιλοτεχνήθηκε από τον Μ. Τόμπρο. Μεταξύ άλλων πολλών έκανε την προτομή της   Σοφίας Σλήμαν.