ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΓΙΟΣ - ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ

Πατέρας και γιός

Χρηστάκης Ζωγράφος

Γεννήθηκε  το 1820 στο Αργυρόκαστρο                      Απεβίωσε to 1898 στο Παρίσι

Γεώργιος Ζωγράφος

Γεννήθηκε το 1863 στο Παρίσι                                   Απεβίωσε το 1920 στην Αθήνα

Το Μαυσωλείο

Αυτό το  τεράστιο μνημείο καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου όπως και οι σκαλωσιές του.  Ενώ περιεργαστήκαμε το μνημείο δεν βρήκαμε κάποιο όνομα.  Το στυλ – χωρίς να αναφερθούμε στο μέγεθος– είναι εντυπωσιακά διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο μνημείο στο Νεκροταφείο. Μας κίνησε την περιέργεια. Μετά από έρευνα βρήκαμε ότι ανήκει στην οικογένεια Ζωγράφου.

Εντός αυτού του επιβλητικού μνημείου έχουν θαφτεί δύο σπουδαίοι ευεργέτες που πρόσθεσαν ένα λιθαράκι στην  νεοελληνική ιστορία.

Οι ζωές τους

Ο πατέρας

 Χρηστάκης Ζωγράφος

Ο Χρηστάκης Ζωγράφος γεννήθηκε στη Βόρεια ΄Ηπειρο (σημερινή Αλβανία) και φοίτησε  στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων (1).  Αμέσως μετά πήγε στην Κωνσταντινούπολη όπου ήδη βρισκόταν ο πατέρας του και ασχολήθηκε με τραπεζικές συναλλαγές και γρήγορα έγινε ένας από τους πλουσιότερους τραπεζίτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Η περίοδος από  1850 έως  1880 ήταν η χρυσή εποχή για τραπεζίτες - κάτι σαν τους 'golden boys' της δεκαετίας του 80.  Ειδικότερα για αυτούς που είχαν στενές σχέσεις με τους Σουλτάνους.  Ο Ζωγράφος υπήρξε προσωπικός οικονομικός σύμβουλος τριών σουλτάνων: του Αμπντούλ Αζίζ, του Μουράτ Ε’ και του έκπτωτου Αμπντούλ Χαμίτ Β. Μάλιστα η σχέση του  Ζωγράφου με την ελίτ των Οθωμανών ήταν τόσο στενή που τον αποκαλούσαν Εφέντη – Τουρκικός τίτλος σεβασμού (που το χρησιμοποιούσαν για έναν Μπέη ή για έναν Πασά).

Προκειμένου να ζουν έναν πολυτελή τρόπο ζωής οι Οθωμανοί  έπαιρναν δάνεια από τις τράπεζες. Οι τραπεζίτες, πολλοί εκ των οποίων Έλληνες, έγιναν πάμπλουτοι από τα δάνεια αυτά - έπαιρναν  12 με 18 τοις εκατό τόκο!  Και αν λάβει κανείς υπόψη ότι οι  πλούσιοι είχαν το λεγόμενο αφορολόγητο…
  
Ως τραπεζίτης, ο Ζωγράφος υπήρξε μεταξύ των δανειοδοτών του Οθωμανικού κράτους και εκείνων των κεφαλαιούχων που σύστησαν την «Γενική Εταιρείαν του Οθωμανικού Κράτους» και την «Εταιρείαν Τροχιοδρόμων Κωνσταντινουπόλεως».

Ένας  μεγάλος Ευεργέτης 

Ο Χρηστάκης Ζωγράφος έκανε πολλές δωρεές για την παιδεία των Ελλήνων. Ο κατάλογος των ευεργετημάτων του είναι μακρύς.   
‘Ίδρυσε τα «Ζωγράφεια Διδασκαλεία» στη γενέτειρά του με διδακτήριο, βιβλιοθήκη και οικοτροφείο, όπου οι απόφοιτοί τους υποχρεώνονταν να διδάξουν σε σχολεία της Ηπείρου. Ο Χ. Ζωγράφος κάλυπτε έξοδα διατροφής και ενδυμασίας 60 υπότροφων σπουδαστών. 

Το 1874 ίδρυσε τη «Ζωγράφειο Ελληνική Βιβλιοθήκη», θέτοντας στη διάθεση του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου ετήσια χορηγία για την έκδοση των έργων των αρχαίων κλασσικών ελλήνων συγγραφέων. Ακόμη ενίσχυσε με δωρεές τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, καθώς και τον Ηπειρωτικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης. Επίσης υιοθέτησε το Παρθεναγωγείο Αργυροκάστρου το οποίο κινδύνευε να κλείσει λόγω έλλειψης πόρων. 

Το 1894 έστειλε από το Παρίσι 5.000 δραχμές προς ενίσχυση του ιστορικού Πανελλήνιου Γυμναστικού Συλλόγου Αθηνών, που πρωτοστατούσε στη διοργάνωση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων.

Ο  Ζωγράφος πέρασε τα τελευταία χρόνια του στο Παρίσι με την οικογένειά του. Η παραμονή τους εκεί μπορεί να επηρέασε την επιλογή της οικογένειας για το σχέδιο του μαυσωλείου. 

Κατόπιν αιτήματος του Πατριαρχείου ανακηρύχθηκε Ευεργέτης του Ελληνικού  Έθνους και της Εκκλησίας. Τα οστά του μετά την ανακομιδή του, μεταφέρθηκαν από τα παιδιά του στην Αθήνα.

Ο γιος

Γεώργιος Ζωγράφος: (1863-1920)  Ο βραχύβιος κυβερνήτης του Ανεξάρτητου Κράτους της Βόρειας Ηπείρου

Το ότι η Βόρεια Ήπειρος (τώρα Νότια Αλβανία) υπήρξε ως ανεξάρτητη νομική οντότητα  για ένα σύντομο χρονικό διάστημα δεν το γνώριζα. Ωστόσο, αυτή είναι η αιτία που οι  Έλληνες από τη Νότια Αλβανία επιμένουν να αποκαλούνται  Βόρειο-Ηπειρώτες - και όχι από κάποια εμμονή στην 'Μεγάλη Ιδέα' του Κωλέττη. 

Ο Γεώργιος Ζωγράφος ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Γαλλία και στη Γερμανία. Κοσμοπολίτης όπως ο πατέρας του, ήταν πολίτης και της Γαλλίας και της Ελλάδας και τελικά έγινε μέλος της Ελληνικής Βουλής το 1905.  Για ένα μικρό χρονικό διάστημα διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών υπό τον  Ράλλη το 1909.

Στο τέλος των Βαλκανικών πολέμων ο Ε. Βενιζέλος τον διόρισε Κυβερνήτη της Ηπείρου. Αλλά με την Συνθήκη της Φλωρεντίας το 1914 οι Μεγάλες Δυνάμεις  όρισαν τα σύνορα της Αλβανίας. Οι Βορειοηπειρώτες αποφάσισαν ν΄ αντισταθούν με όπλα και ανακηρύξαν τη Βόρεια Ήπειρο σε "Αυτόνομη Πολιτεία" με προσωρινή κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Χ. Ζωγράφο.

 

Το γραμματόσημο της Αυτόνομης Πολιτείας

Την ίδια χρονιά υπογράφτηκε το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας μεταξύ της Αλβανικής κυβέρνησης και του Προέδρου της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βόρειου Ηπείρου. Όμως, προτού τεθεί το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας σε εφαρμογή, κηρύχθηκε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.  

Ο Ζωγράφος αποσύρθηκε από τη Βόρεια Ήπειρο, παραδίδοντας τη διοίκηση της περιοχής στις ελληνικές αρχές. Ακολούθως,  επανεκλέχθηκε βουλευτής και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Παραιτήθηκε από το αξίωμα αυτό και λίγο αργότερα στο τέλος του 1914 εκλέχθηκε συνδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας.  Το 1920 απεβίωσε και θάφτηκε στον οικογενειακό τάφο.

Στο βάθος φαίνεται το Μαυσωλείο

 Δεν μπορείς  παρά να μην  προσέξεις το μνημείο. Φαίνεται στον ορίζοντα καθώς πλησιάζεις την κεντρική πύλη του νεκροταφείου. Το στυλ είναι Γαλλικό μπαρόκ και θυμίζει, σε μικρογραφία τον τάφο του Ναπολέοντα στο Παρίσι.  

    

Όπως ήταν

  Les Invalides

Άγνωστο αν η νοερή σύγκριση ήταν εσκεμμένη, πάντως υπάρχει μεγάλη ομοιότητα στο στυλ των μνημείων.   Ακόμα υπάρχει ένα κυκλικό κιγκλίδωμα μέσα στο Μαυσωλείο όπου μπορείς να δεις τα μνημεία – όπως του Ναπολέοντα το μνημείο.

Σε μια πλευρά του τοίχου στον εσωτερικό χώρο γράφει: "ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ"(Προς Εβραίους 13- 8) 

  

 

Μια λεπτομέρεια

Η μόνη ένδειξη για τον ιδιοκτήτη του μνημείου είναι η προτομή στη δυτική πλευρά.  

Δεν γνωρίζουμε τον αρχιτέκτονα του Μαυσωλείου. Αλλά η προτομή φιλοτεχνήθηκε από τον σπουδαίο γλύπτη, Δημήτριο Φιλιππότη γεγονός το οποίο  μας οδήγησε  στον ιδιοκτήτη του Μαυσωλείου και στην παράξενη ιστορία του τότε Ανεξάρτητου Κράτους της Βόρειας Ηπείρου... 

Στον τοίχο γράφει «Ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης.» (Εκκλησιαστή 1-12).Δεδομένου της σημερινής εγκατάλειψης  φαίνεται ότι η ρήση βγήκε αληθινή. Μάλλον δεν υπάρχει κανείς από την οικογένεια εν ζωή  - το οποίο είναι πάντα πρόβλημα για έναν οικογενειακό τάφο. Σήμερα  το μαυσωλείο μισοερειπωμένο  περιμένει την φροντίδα των ευεργετηθέντων νεοελλήνων...

Ο Χάρτης

               

  Υποσημειώσεις και Πηγές

(1) Η σχολή ιδρύθηκε από τα αδέλφια Ζωσίμα προκειμένου να στηρίξει τους μαθητές

(2) Πηγή: reporter.gr