ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΤΣΩΡΤΣ

ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΤΣΩΡΤΣ

Γεννήθηκε το 1784                                                                           Απεβίωσε το 1873 

Τμήμα 2/28

Ο  Ρίτσαρντ Τσώρτς ήταν πιθανόν ο μεγαλύτερος φιλέλληνας από όλους. Ως νέος είχε επισκεφτεί την Ελλάδα και του είχε αρέσει. Σε μια επιστολή του είχε γράψει: «Οι Έλληνες, που είναι σκλάβοι των Τούρκων και είναι Χριστιανοί είναι… γενναίοι, ειλικρινείς, ανοιχτόκαρδοι άνθρωποι».  Παρ όλα τα εμπόδια και τις απογοητεύσεις, παρέμεινε πιστός στην Ελλάδα και στο σκοπό της ανεξαρτησίας για το υπόλοιπο της ζωής του.

 Σε νεαρή ηλικία

Η Ζωή του

Ο Τσώρτς γεννήθηκε στην Ιρλανδία και ανήκε στους Κουάκερους. Εντάχθηκε στο Βρετανικό Στρατό, πολέμησε στην Αίγυπτο και στη Μεσόγειο και το καλοκαίρι του 1809 ο Τσώρτς μαζί με τη Βρετανική αποστολή επέπλευσαν στα Ιόνια Νησιά για να τα καταλάβουν από τους Γάλλους. Αφού κατέλαβαν με επιτυχία την Ζάκυνθο, ο Τσώρτς δημιούργησε ένα δεύτερο σύνταγμα με 454  Έλληνες, το λεγόμενο Δεύτερο Ελληνικό Σύνταγμα Ελαφρού Πεζικού του Δούκα της Υόρκης. 

Στο σύνταγμα συμμετείχαν αρκετοί σκληροί κλέφτες και αρματολοί από  την Πελοπόννησο και τη στερεά, άντρες που θα τους φαινόταν  πρωτοποριακό να πληρώνονται για τις υπηρεσίες τους, που κατόπιν συμμετείχαν στην Ελληνική επανάσταση. Ένας από αυτούς ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, με τον οποίο έμειναν παντοτινοί φίλοι.

Το 1812 ο Τσώρτς ταξίδεψε μέχρι το Λονδίνο προκειμένου να ζητήσει άδεια για δεύτερο Ελληνικό σύνταγμα και ενώ του δόθηκε η έγκριση δεν είχε την μαζική υποστήριξη που ήθελε. Πίστευε βαθύτατα ότι μπορούσε να φτιάξει ένα μεγάλο στρατό εάν του δινόταν η ευκαιρία. Ο Τσώρτς και το σύνταγμά του κατέλαβαν τους Παξούς και την Πάργα. Στη Νάπολη βοήθησε στις διαπραγματεύσεις για να παραδώσουν την Κέρκυρα στους Βρετανούς.

Ο Τσώρτς προσπάθησε να τους πείσει-  χωρίς επιτυχία -  στο περιθώριο του Συνεδρίου της Βιέννης,  (1814-15) για ένα ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος.  Υποστήριξε την παραμονή των Επτανήσων υπό Βρετανική κυριαρχία, αλλά και της Πάργας και άλλων πρώην Βενετικών πόλεων, που ήταν τότε υπό την κατοχή του Αλή Πασά  πιστεύοντας ότι ήταν ένα θετικό βήμα για την πορεία των Ελλήνων. 

Το επιχείρημά του ήταν ότι οι Έλληνες ήδη  ήλεγχαν σε αυτό το σημείο 500 καράβια τα οποία μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ελευθερία και ότι μια ελεύθερη Ελλάδα, κάτω από την Βρετανική επιρροή θα βοηθούσε τις φιλοδοξίες των Βρετανών στην Ανατολή και συγχρόνως θα εμπόδιζαν τον δρόμο στους Ρώσους.  

Αλλά το 1814-15 η Βρετανία δεν ήταν τόσο εναντίων των Οθωμανών.  Έξαλλου είχαν άλλες προτεραιότητες μέσα στην Ευρώπη. Κράτησαν τα Ιόνια Νησιά με την μορφή της εικονικής αποικίας του στέμματος και όχι ως προτεκτοράτο. Όταν όμως πούλησαν την Πάργα στον Αλή Πασά των Ιωαννίνων ο Τσώρτς και οι Έλληνες θίχτηκαν. (1)

Το Ιντερλούδιο

Ο Τσώρτς έφυγε από την Ελλάδα και συνέχισε την στρατιωτική του καριέρα στην Ευρώπη αλλά όταν ξέσπασε η επανάσταση το 1821 ήθελε να συμμετέχει. Ο Κολοκοτρώνης του έγραψε:  Έλα, έλα πίσω να πάρεις τα όπλα για την Ελλάδα: ή να βοηθήσεις με τα ταλέντα σου, τις αρετές  σου και τις ικανότητες…  Ήταν όμως επιφυλακτικός με τον εμφύλιο μεταξύ των Ελλήνων αρχηγών. Μολαταύτα, το 1827, όταν οι Τούρκοι είχαν ξαναπάρει την Αθήνα εκτός από την Ακρόπολη και όλα φαινόταν ότι είχαν χαθεί, η Ελληνική κυβέρνηση κάλεσε τον Τσώρτς να αναλάβει τη διοίκηση και αποδέχτηκε. 

Η Επιστροφή

Προς μεγάλη χαρά των συμπολεμιστών ο Τσώρτς επέστρεψε στην Ελλάδα 9 Μαρτίου 1827 μετά από απουσία 12 ετών. Ο Κολοκοτρώνης τον καλοδέχτηκε: «Επιτέλους, γύρισε ο πατέρας μας! Πρέπει μόνο να τον υπακούμε και η ελευθερία μας είναι εξασφαλισμένη!» Την ημέρα του Πάσχα, 15 Απριλίου 1827, ορκίστηκε ο Τσώρτς και οι Ελληνικές αρχές  του  έδωσαν το αξίωμα του  Αρχιστράτηγου.

Αλλοίμονο, η νίκη δεν ήταν τόσο εύκολη. Οι πρώτες κινήσεις του Τσώρτς ήταν μια καταστροφική απόπειρα να νικήσουν τις Τούρκικες δυνάμεις οι οποίοι πολιορκούσαν την φρουρά της Ακρόπολης. Οι απώλειες ήταν σημαντικές, 700 νεκροί μαζί και 22 φιλέλληνες. Ευτυχώς, με τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, στην δυτική ακτή της χερσονήσου της  Πελοποννήσου, τελείωσε απότομα ο πόλεμος στις 20 Οκτωβρίου 1827. Ήταν η τελευταία μεγάλη ναυμαχία της εποχής και ο Τουρκικός στόλος καταστράφηκε παντελώς. 

Ο μεν Τσώρτς είπε ότι η ναυμαχία του Ναβαρίνου ήταν παρέμβαση της Θείας Δίκης οι δε Βρετανοί το ονόμασαν «απρόοπτο συμβάν».

Δύο μήνες αργότερα «ο Σουλτάνος εξαγριωμένος από τη ναυμαχία στο Ναυαρίνο έστειλε προκήρυξη προς του πασάδες όπου έλεγε ότι η Ρωσία είναι ο άσπονδος εχθρός των μουσουλμάνων -ότι αυτή υποκίνησε τους Έλληνες να επαναστατήσουν και αυτή μαζί με τις άλλες δύο Δυνάμεις σκόπευαν τώρα να φτιάξουν μια ανεξάρτητη χώρα.  Αν συνέχιζαν αυτήν την τακτική τους, η Πύλη θα καλούσε όλους σε πόλεμο, για να προασπίσουν την πίστη και την πατρίδα τους.»

Aλλά τα γεγονότα εξελίχτηκαν πολύ γρήγορα.

 

Ο  Ιωάννης Καποδίστριας ανέλαβε Κυβερνήτης αρχές του 1828. Παρόλο που απάντησε ο Καποδίστριας λεπτομερώς στα αιτήματα του Τσώρτς  ενοχλήθηκε που δεν έστειλε στρατεύματα και στολίσκο.  

Αλλά ο Τσώρτς συνέχισε, προσπαθώντας να κερδίσει έδαφος στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο ενώ την ίδια εποχή ένας διχασμός είχε ξεκινήσει μεταξύ των Καποδιστριακών και αυτών που θεωρούσαν ότι ο Καποδίστριας ήταν ιδιοτελής και αυτοκρατορικός. Ο Τσώρτς πίστευε ότι η Θεσσαλία και η Ήπειρος έπρεπε να είναι μέρος του νέου κράτους ενώ ο Καποδίστριας είχε ήδη αποφασίσει ότι αυτές οι δύο περιοχές δεν θα ήταν μέρος του νέου κράτους. Τελικά, τον Ιούνιο του 1829, ένας εκνευρισμένος Τσώρτς ενημέρωσε τον Καποδίστρια ότι δεν μπορούσε πλέον να συνεχίσει να υπηρετεί και έφυγε από την Ελλάδα. 

Η Δεύτερη Επιστροφή 

Όταν ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε το 1831, επέλεξαν τον 'Οθωνα της Βαυαρίας Βασιλιά της Ελλάδας. Ο Τσώρτς επέστρεψε στην Ελλάδα και του δόθηκε η Ελληνική ιθαγένεια το 1834. Του επέστρεψαν τον τίτλο του Αρχιστράτηγου και το 1836 του δόθηκε ο τίτλος Γενικός Επιθεωρητής του στρατού. Ο Βασιλιάς ‘Οθων (ακόμα 'Οθωνας) αντιστεκόταν στο να παραχωρήσει Σύνταγμα και ο Τσώρτς συμμετείχε στην επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843. 

Στις 3 τα ξημερώματα προσήλθαν οι πολιτικοί αποστάτες και μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο Α. Μεταξάς, Α. Λόντος, ο Κ. Ζωγράφος, και ο Τσώρτς κάλεσαν τους υπόλοιπους συμβούλους της επικρατείας σε συνεδρία για να επικυρώσουν τις επαναστατικές πράξεις. Το συμβούλιο αναγνώρισε το κίνημα, καθόρισε τη σύγκληση Εθνοσυνέλευσης και διόρισε επιτροπή, η οποία θα παρουσίαζε τις αποφάσεις του στο Βασιλιά δίνοντας του την επιλογή να υποκύψει ή να παραιτηθεί. Συμφώνησε με την παραχώρηση του Συντάγματος αλλά εκδικήθηκε τον Τσώρτς και τον έβγαλε από τη θέση του Επιθεωρητή. Ωστόσο, όταν ξέσπασε ο Κριμαϊκός πόλεμος (1853), ξέχασε τα παράπονα του και τον διόρισε Αρχιστράτηγο ξανά.

Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ζωής του ο Τσώρτς χάρισε μεγάλο μέρος  της περιουσίας του για τον Ελληνικό σκοπό. Για τον Τσώρτς ο αγώνας ήταν σταυροφορία με θρησκευτικό υπόβαθρο -  έσωζε την Ελλάδα από τους άπιστους.

Όταν πέθανε στις 27 Μαρτίου 1873, τιμήθηκε με κηδεία δημοσία δαπάνη. Ο Έλληνας Πρέσβης στο Λονδίνο, ο Ιωάννης Γεννάδιος, εγκωμίασε τον Τσώρτς λέγοντας  «ο πιο αληθινός Έλληνας». Το μνημείο του βρίσκεται σε τιμητική θέση μπροστά από την εκκλησία  του Αγίου Λαζάρου. 

 Ρίτσαρντ Τσώρτς

Στη βάση έχει δύο σταυρωτά κανόνια (κοινό μοτίβο στους τάφους των πολεμιστών της Ελληνικής επανάστασης) κάτι που μοιάζει με βόμβα, ένας σωρός από οβίδες, λόγχη και αξίνες.
  

Ο επιτάφιος στην Ελληνική γλώσσα: «Ώδε κείται εν ειρήνη και πίστει ο Στρατηγός Ριχάρδος Τσώρτζ αφιερώσας εαυτόν και πάντα τα εαυτού υπέρ της από της δουλείας απελευθερώσεως φυλής χριστιανικής, συντελέσας ίνα η Ελλάς κατασταθή έθνος, ζήσας όπως υπηρετήση αυτήν και αποβιώσας μεταξύ του λαού αυτής». 

 

Η μαρμάρινη του προτομή 

                                                  http://www.patrickcomerford.com

Tμήμα  2/28

 

Υποσημειώσεις

(1) Στις μεγάλες δυνάμεις ενδιέφερε πάντα η επίτευξη της ισορροπίας των δυνάμεων σε μια περιοχή όπως συνηθίζουν να λένε (εννοώντας μια ισορροπία που η χώρα τους θα επωφεληθεί σε βάρος του άλλου) παρά με τη μοίρα της Ελλάδας. Ένας ιστορικός σχολιάζοντας τους Βαλκανικούς Πολέμους είπε ότι στην περίπτωση της Ελλάδας και των Βαλκανίων, καμία απόφαση τους δεν βασίστηκε πάνω σε αρχές…